Het leven is een gave

Ik zeg het graag zo: Het menselijk leven is een gave, ook als het een opgave wordt. En dat kàn het worden!

Maar waarom zouden we mensen die er anders over denken, hun zelfbeschikkingsrecht niet gunnen? Omdat een samenleving zichzelf op een gevaarlijke manier overschat als zij denkt een nette, bevredigende regeling te kunnen maken, waardoor artsen mensen in bepaalde omstandigheden mogen doden. Mensen kunnen veel. En de verantwoordelijkheid van mensen reikt ver. Maar de mens grijpt boven zijn macht als hij heer wil zijn van leven en dood.

Eens bouwden de mensen een stad met daarin een toren die, zo zeiden ze, tot in de hemel zou reiken. God zag de overmoed van zijn schepselen aan. Hij zei: Dit is het begin van hun streven; nu zal niets van wat zij denken te doen voor hen onuitvoerbaar zijn. Dat was een schrikbeeld. En God beschermde de mensheid tegen zichzelf door haar macht te breken. Dat was zegen, want een mensheid die zichzelf overschat is gevaarlijk.

Het paarse kabinet denkt euthanasie en hulp bij zelfdoding goed te kunnen regelen. En het parlement lijkt daarmee in te stemmen. Men vindt dat de criteria garanties bieden.

Ondraaglijk en uitzichtloos lijden. Een duurzame en weloverwogen wens.Maar die criteria berusten op interpretaties die onvermijdelijk subjectief zijn. Erger nog, die criteria staan niet los van een samenleving waarin misschien, uitgesproken of onuitgesproken, de suggestie van euthanasie rondgaat. Een samenleving die misschien laat blijken dat de zorg nu toch wel erg veel vraagt.

In onze beschaafde westerse wereld bestaan wetten die het recht van ieder op leven beschermen. Dat verklaren de landen die partij zijn bij het Europees verdrag tot bescherming van de rechten van de mens ook gezamenlijk. Het menselijk leven mag niet worden aangetast. Het is goed dat er zulke wetten en zulke verdragen zijn. Want mensen zijn nu eenmaal niet altijd veilig bij mensen, ook niet bij goedbedoelende mensen.

De Europese rechter zal moeten uitmaken of het genoemde artikel in het mensenrechtenverdrag de Nederlandse legalisering van euthanasie en hulp bij zelfdoding verbiedt. Zo zijn de juridische procedures.

Ik denk dat voor zo'n uitspraak goede gronden zijn. Het recht op bescherming van leven en de daaruit voortvloeiende plicht voor overheden om al het noodzakelijke te doen om die bescherming te effectueren, zijn niet te verenigen met een praktijk van euthanasie en hulp bij zelfdoding, waarbij de overheid, dat wil zeggen het openbaar ministerie er in principe helemaal niet meer aan te pas komt.

Het ergste is misschien wel dat zo'n geaccepteerde praktijk van euthanasie en hulp bij zelfdoding een griezelig element binnenbrengt in de relatie tussen een patiënt en zijn arts. De arts moet beslissen of hij de macht om te doden wil uitoefenen. En de patiënt (of de familie van de patiënt) wordt gedwongen te kiezen of misschien het moment gekomen is maar te vragen om een dodende ingreep. Dat moeten we niet willen.

Wie mocht denken dat de nu voorgestelde regeling rust zal brengen, heeft het natuurlijk mis. Het regelen van dood en leven gaat mensen boven hun macht.Er zal veel onrust blijven over het doden van demente mensen die ooit een euthanasieverklaring hebben getekend. De druk om van het recht om te vragen om euthanasie een recht op euthanasie te maken, zal groter worden, met alle problemen voor artsen die daaraan niet willen meewerken. De grens voor toegestane hulp bij zelfdoding zal altijd in discussie zijn, tot en met het pleidooi voor de beschikbaarstelling van een pil om het eigen leven te beëindigen. De discussie over beëindiging van het leven van mensen die hun wil niet kunnen kenbaar maken zal voortduren.

En hoe we het ook regelen, de bereidheid van artsen om te melden zal altijd onder druk blijven staan.

Het protest van velen hier verzameld komt voort uit hun geloof in God, de Heer van het leven. Maar ook tegen allen die dit geloof niet delen zeg ik dit.Mensen, wij zouden niet moeten willen leven in een samenleving waarin de vraag of het leven van een mens niet beëindigd zou moeten worden, zo maar aan kan opduiken.

God kan menselijke overmoed doorbreken. Hij kan mensen zo tegen zichzelf beschermen. Laten we Hem daarom bidden.