„Wij staan hier met
een diep verdriet”

Onder de deelnemers aan de stille tocht bevonden zich honderden jongeren. Twee van hen, de pabo-studentes Nieske en Johanneke ten Brinke, hielden een toespraak van enkele minuten. „Het is voor ons een grote zorg dat Nederland geen boodschap meer lijkt te hebben aan wat God tot ons zegt in de Bijbel. Beslis zelf of je ongeboren kindje welkom is. Zelfs als het om het einde van het leven gaat, nemen wij mensen de touwtjes in handen.”

Noodkreet
Er gaat een „enorm besmettelijke werking” uit van een ruimere euthanasiewet. Als artsen in bedekte termen euthanasie voorstellen, kan dat een „dwingende kracht” hebben op patiënten. Die noodkreet slaakte mevrouw drs. A. B. F. Hoek-van Kooten van het Platform Zorg voor Leven.

Ze trok een vergelijking met berichten over zelfmoord en gezinsmoorden. Die worden vaak zo min mogelijk vermeld, juist vanwege het gevaar voor die besmetting. „Je leeft nu eenmaal niet alléén in een maatschappij. Wij beïnvloeden elkaar veel sterker dan we denken.”

Mevrouw Hoek-van Kooten noemde het „een aanfluiting voor de medische wetenschap” om euthanasie toe te staan. „Het is toch een brevet van onvermogen dat wij kennelijk niet in staat zijn mensen zo te begeleiden dat ze in de laatste levensfase niet naar de dood grijpen? Er zijn zo veel mogelijkheden van pijnbestrijding en palliatieve behandeling. En als die onvoldoende zouden blijken te zijn, zou dat een uitdaging moeten zijn om ze te verbeteren.”

Met het legaliseren van euthanasie worden de „fundamenten van een samenleving aangetast”, zo waarschuwde Hoek-van Kooten. „Sommige dingen, zoals het niet betalen van belasting en het al dan niet beëindigen van het eigen leven, kunnen en mogen gewoonweg niet ter discussie worden gesteld. Straks kan het gebeuren dat je wordt veroordeeld als je een pad inloopt met het bord ”verboden toegang” – en dat je vrijuit gaat als je als arts iemand doodt.”

Grote twijfels heeft Hoek-van Kooten over de zorgvuldigheidseisen waarmee euthanasie omgeven zou zijn. „Vaak heb ik het gevoel”, zo hield ze de duizenden toehoorders voor, „dat het woord zorgvuldigheid functioneert als in een slaapliedje. Slaap, Nederland, slaap, daar buiten loopt een schaap, dat komt op zorgvuldige voetjes en spuit z'n gif zo zoetjes.”

Handicap
Dr. R. Seldenrijk, directeur van de Nederlandse Patiëntenvereniging, wees er vanmiddag in zijn toespraak op dat patiënten door de ruimere euthanasiewetgeving in een zeer lastig parket komen. „Als euthanasie legaal is, voelt een zwaar zieke patiënt zich verplicht om de dood te vragen. Dan ben je anderen niet langer tot last.”

Seldenrijk toonde zich zeer verontrust over de kwaliteit van de zorg bij het levenseinde. „Die kwaliteit is regelmatig erbarmelijk. Dat jaagt mensen de dood in. In Nederland krijgt 45 procent van de terminale kankerpatiënten een volstrekt onvoldoende pijnbehandeling. Er worden gemakkelijk vergissingen begaan en mensen worden tegen hun wil gedood. Ook jonge mensen en mensen met een handicap.

De NPV-directeur wees erop dat de nieuwe euthanasiewet artsen uit de wind houdt. „Die mogen zonder risico zorgvuldig doden. Daarvoor is zelfs levensmoeheid voldoende, zo bleek dit jaar rond de dood van oud-senator Brongersma.”

Fundamentele kritiek op de ruimere euthanasiewetgeving „wordt van tafel geveegd”, zo hield Seldenrijk de menigte voor. „Alles wordt keihard ideologisch gespeeld. Met een grote smoes weigerde minister Borst het wetsvoorstel in Straatsburg toe te lichten en met eenzelfde smoes wilde zij europarlementariërs niet ontvangen. Nederland krijgt zo in het buitenland een slechte naam.”

Babel

Veling

De mens grijpt boven zijn macht als hij heerser wil zijn over leven en dood, zei dr. K. Veling, beoogd lijsttrekker van de ChristenUnie, in zijn toespraak. Hij trok een parallel met de torenbouw van Babel. „God beschermde de mensheid tegen zichzelf door haar macht te breken. Dat was een zegen, want een mensheid die zichzelf overschat, is gevaarlijk.”

Mensen zijn niet altijd veilig bij mensen, ook niet bij goedbedoelende mensen, zo hield Veling de menigte voor. Daarom is het goed dat er in „onze beschaafde westerse wereld” wetten bestaan die het recht van ieder leven beschermen. „Dat verklaren de landen die partij zijn bij het Europees verdrag tot bescherming van de rechten van de mens ook gezamenlijk. Het menselijk leven mag niet worden aangetast.”

Onrust
Ook Veling toonde zich kritisch over de zorgvuldigheidseisen waarmee euthanasie omgeven zou zijn. „De criteria van ondraaglijk en uitzichtloos lijden berusten op interpretaties die onvermijdelijk subjectief zijn. Erger nog, die criteria staan niet los van een samenleving waarin misschien, uitgesproken of onuitgesproken, de suggestie van euthanasie rondgaat. Een samenleving die misschien laat blijken dat de zorg nu toch wel erg veel vraagt.”

Veling zei dat er in de toekomst veel onrust zal blijven rond euthanasie. „Er zal veel onrust blijven over het doden van demente mensen die ooit een euthanasieverklaring hebben getekend. Artsen die niet mee willen werken krijgen problemen. De grens voor toegestane hulp bij zelfdoding zal altijd in discussie zijn, tot en met het pleidooi voor een pil om het eigen leven te beëindigen.”

Jakob
SGP-leider Van der Vlies wees er in zijn toespraak op dat het in christelijke kring bepaald ongebruikelijk is om openlijk te protesteren. „Wij hebben diep in ons hart de overtuiging dat een krachtig gebed in de binnenkamer veel vermag. Daarom is dat de beste plaats. Wij maken deze uitzondering met schroom, omdat de nood uiterst hoog is. Hier staan wij, met een diep verdriet.”

De vraag om euthanasie is „veelal een schreeuw om hulp en geborgenheid”, zo zei Van der Vlies. „Daar ligt een roeping voor ons christenen, en ook niet-christenen.” De SGP-leider verwees naar de gelijkenis van de barmhartige Samaritaan.

De moderne mens wil lijden en sterven uitbannen uit de belevingswereld, zo zei Van der Vlies. „Maar dat zal niet kunnen en het zal niet gaan. Wij leven na de zondeval en buiten het paradijs. Maar wij weten tot Wie wij ons mogen wenden met al onze noden. De patriarch Jacob strekte zijn benen uit op zijn sterfbed en hij wachtte Gods tijd en daden af met de geloofsbelijdenis: „Op Uwe zaligheid wacht ik, o Heere.” Een betere houding is er niet.”