„Let op Hillary, zij maakt kans”

De dinsdag na de eerste maandag in november geldt al sinds mensenheugenis als de dag om eens in de vier jaar een nieuwe president van de Verenigde Staten te kiezen. Het argument om het op deze dag te doen, stamt uit de 18e eeuw. November, want dan hebben de boeren hun oogst binnen, de winter staat voor de deur. Dinsdag, omdat dan de ingezetenen niet op zondag –verre afstanden– naar hun thuisstaat hoefden te reizen.

Niet alleen de ongeveer 200 miljoen kiesgerechtigden binnen de grenzen van de vijftig staten mogen vandaag naar de stembus, ook Amerikanen over de hele wereld kunnen stemmen voor 'hun' president. Het zijn er heel wat: diplomaten, ontwikkelingswerkers, handelslui en niet te vergeten militairen. Ze hebben hun stem inmiddels uitgebracht. Zoals Roberta Enschede. Ze stemde voor Al Gore. „I am not in love with him, maar ik moet er niet aan denken wat er in het land onder George W. Bush als president gaat gebeuren.”

Roberta Enschede komt uit Chicago en woont sinds 1965 in Nederland. Ze volgde haar echtgenoot naar zijn vaderland, maar hield haar Amerikaanse staatsburgerschap. „Eens, na mijn pensioen, gaan we terug.” Enschede is docent spreken in het openbaar aan ”The American School of The Hague” in Wassenaar. Van haar studenten komt pakweg de helft uit de VS. Vandaag waren er schaduwverkiezingen. En mochten de studenten optreden als gouverneur van Texas. „Die functie komt immers vrij”, glimlacht ze.

Hamburgers
Natuurlijk leeft de Amerikaanse gemeenschap in Nederland mee met de presidentsverkiezingen in het thuisland. „We hebben familie daar.” Enschede verbaast zich er iedere keer weer over hoe veel belangstelling er is voor de stemming. Nederlandse kranten staan er bol van. „Wij zijn een groot land met veel invloed. En ondanks onze grote hamburgers en slappe koffie is iedereen toch in ons geïnteresseerd.”

Het Amerikaan zijn heeft nadelen. „Toen Clinton die affaire had met Lewinsky mocht ik bij de groenteboer uitleggen hoe het zat. Zeker tijdens de Vietnamoorlog was het heel erg. Mensen vielen je met woorden aan en jij moest in de verdediging. In feite zijn we de niet-gekozen ambassadeurs van de Verenigde Staten.”

De keus voor Gore als nieuwe president is ook een keus voor de kansloze Amerikanen, vindt Enschede. „Er is een onderklasse in de samenleving die geholpen moet worden. Het is niet makkelijk om als zwarte uit het getto te komen dat volzit met drugs en criminaliteit. Hoe komen die jongens ooit op grote universiteiten als Yale en Harvard? Ze zijn niet dommer dan de rest, maar hebben geen kans.”

Spannend
Om te kunnen stemmen moeten Amerikanen in het buitenland zich melden bij het stembureau in de staat waar ze het laatst hebben gewoond. Dat stuurt een formulier, dat via de ambassade weer teruggaat naar de States. Het is dit keer een spannende race, verzekert Enschede. Ze durft niet te zeggen wie er morgenochtend Nederlandse tijd als winnaar uit de bus komt. „Veel hangt af van de uitslag in de staten Florida, Illinois, Pennsylvania en Michigan.”

Gisteren deden de kandidaten in een felle eindsprint diverse staten aan om stemmen te winnen. Het drankschandaal van Bush leek weinig invloed te hebben op de kiezers. Smerige truc van de Democraten? „Ach”, zegt Roberta Enschede, „als je je niet wilt branden, ga dan weg uit de keuken.”

De beste president ooit was John Adams, die het machtigste ambt ter wereld bekleedde van 1797 tot 1801. Enschede deed studie naar zijn handel en wandel. „Hij leefde ook in Holland, was de eerste ambassadeur hier voor de VS. Hij woonde in Leiden, aan de Fluwelenburgwal. O, en laten we als een van de beste presidenten Abraham Lincoln niet vergeten.”

Clinton, de man die op 20 januari wordt afgelost door Bush of Gore, zal de historie ingaan als een „goede president”, meent Enschede. „Het zal heel lang duren voor we weer zo'n slimme president krijgen. He was a brilliant kid.” Volgens de lerares was Clinton het voorbeeld van de Amerikaanse droom dat een arme jongen president kan worden. „Dat kun je van Bush of Gore niet zeggen.”

En wanneer dient de eerste vrouwelijke president zich aan? Enschede lacht. „Dat zal niet lang meer duren. Let op Hillary Clinton. Zij maakt een goede kans.”