Luchtmacht schiet brandweer te hulp

„Het ging precies zoals verwacht.” Chinook-vlieger kapitein E. R. Boekesteijn is tevreden over het resultaat van de blusdemonstratie, gisteren op het terrein van het Artillerie Schietkamp Oldebroek.

Het risico op het ontstaan van bosbranden is in Nederland het grootst op de Veluwe. Fikse branden in 1970 en 1976 en een wat minder omvangrijke in 1995 legden flinke stukken natuur in as. De branden in de jaren '70 vormden het startsein voor de grootscheepse modernisering van de brandweerkorpsen in bosrijke gebieden. Met de inzet van militaire helikopters bereikt die een voorlopig hoogtepunt.

Blussen met een helikopter. Het klinkt heel eenvoudig: onder de heli hangt een grote zak. Die wordt vervolgens in een rivier of meer gevuld met water. „Het vullen op zich stelt weinig voor”, zegt Chinook-vlieger Boekesteijn. „Het is gewoon een kwestie van voorzichtig dalen en wachten tot de zak volloopt.”

Het legen van de bluszak boven de in lichterlaaie staande natuur kan op twee manieren. Bij de eerste methode, het slepend blussen, vliegt de helikopter over het bos, daarbij een watergordijn van enkele honderden meters lang en tientallen meters breed achter zich latend. Het resultaat is op de Oldebroekse heide goed te zien. Een langgerekt nat spoor tekent zich af tussen de bloeiende heideplantjes. Daar maakt vuur voorlopig geen kans.

De tweede manier is meer rechttoe rechtaan: de heli hangt stil boven de vuurhaard en laat in een keer een plons van 10 ton water vallen. „Reken maar dat de heli dan ineens omhoog schiet”, zegt Boekesteijn.

Niet alleen onder de helikopter is het snel nat, maar ook in de wentelwiek zelf. De flink bezwete Boekesteijn kan dat beamen. Hoog in de lucht werkt de bemanning hard. De vliegers werken nauw samen met het derde bemanningslid, de loadmaster. Die bepaalt het moment waarop de waterzak onder de helikopter wordt geleegd. Dat vereist goede communicatie tussen de vliegers voor in het toestel en de loadmaster achterin, want het water moet op de goede plek terechtkomen.

Het bestrijden van branden met helikopters is een zaak van coördinatie. Commandant B. W. Boersma van de Brandweer Regio Stedendriehoek uit Apeldoorn: „Daarvoor zorgt een verbindingswagen van de brandweer op de grond. Vanuit die auto wordt er ook op gelet dat een blusgast niet in eens 10 ton hemelwater op zijn hoofd krijgt. Niet dat dat het ergste is, maar er zal maar net eens een flink stuk hout zijn opgevist door de helikopter. Wat er dan kan gebeuren, laat zich raden.”

Bereikbaarheid
Helikopters kunnen meer dan een brandweerauto op de grond. De kern van een bosbrand bevindt zich veelal in dichtbegroeide bossen. Voor een auto is datmoeilijk bereikbaar, maar vanuit de lucht geen enkel probleem. Dat is een van de redenen waarom de Veluwse brandweer graag gebruik maakt van de wentelwieken.

Twee soorten luchtmachtheli's zijn geschikt voor de nieuwe taak. De Eurocopter Cougar kan 2500 liter water vervoeren. Zijn grote broer, de CH-47D Chinook neemt vier keer zoveel mee. Daarmee overschrijdt de capaciteit van de wentelwiek ruimschoots de waterhoeveelheid die veel gespecialiseerde blusvliegtuigen in het buitenland mee kunnen nemen.

Aanleiding voor de helikopterinzet is een in 1996 gestart project van de Europese Unie voor natuurbrandbestrijding. Dat kwam precies een jaar na de grote bosbrand bij Kootwijk. Dergelijke branden moeten in de kiem gesmoord worden, vindt brandweercommandant Boersma. In Nederland kun je de natuur niet haar gang laten gaan, zo is zijn mening. „We bestrijden natuurbranden om economische schade te voorkomen. Er liggen campings en huizen in de bossen, die moet je beschermen.”

Proef
Het project van de brandweer en de luchtmacht duurt een jaar. Gedurende die tijd is binnen twee uur een helikopter beschikbaar om het natte karwei ter hand te nemen. De verwachting is overigens niet dat dat vaak zal gebeuren. Volgens een woordvoerder is er de afgelopen 10 jaar slechts een enkele keer reden geweest om een heli te hulp te roepen. Maar die enkele keer zijn de mannen en vrouwen van de luchtmacht van harte welkom. Immers: de capaciteit van de waterzak onder de helikopter bedraagt ruim drie keer die van een gemiddelde watertank in een brandweerauto.