Mr. Hiltermann overleden

AMSTERDAM – Mr. G.B.J. Hiltermann is afgelopen zaterdag op 86-jarige leeftijd overleden. Dat heeft zijn familie gisteren bekendgemaakt. Hiltermann werd vooral bekend door zijn radiocolumn ”De toestand in de wereld”, die 43 jaar lang bij de AVRO te horen was.

Op 22 november vorig jaar sprak hij voor het laatst zijn radiocolumn uit. „De tijd van eeuwige vrede is nog niet aangebroken, en dat zijn mijn laatste woorden over de toestand in de wereld.” Zo eindigde Hiltermann zijn laatste radiocommentaar.

Voordat hij bij de AVRO te horen was, werkte hij voor De Telegraaf en was hij oprichter en hoofdredacteur van Elseviers Weekblad. Van 1952 tot 1965 was hij eigenaar en directeur van de Haagse Post. Daarna werd hij hoofdredacteur van de zesde druk van de Winkler Prins Encyclopedie.

Gustavo Bernardo José Hiltermann sprak zijn eerste radiocolumn uit in oktober 1956. Sindsdien heeft hij naar schatting ruim 2000 columns gevuld. Hij sloeg volgens de AVRO nauwelijks een week over. Hij begon op de zondagmiddag, verhuisde in 1995 naar de woensdag en kwam in september vorig jaar uiteindelijk op de maandagmiddag terecht.

AVRO-voorzitter M. Sanders zei gisteren dat nu echt een tijdperk is gesloten. „We hadden eigenlijk al een soort afscheid genomen, toen Hiltermann in november stopte met zijn commentaren, maar nu is het echt afgesloten. Wij betreuren het zeer”, aldus de bestuursvoorzitter.

In 1972 promoveerde Hiltermann tot doctor in de letterkunde aan de Universiteit van Utrecht. In de afgelopen 55 jaar heeft hij vele artikelen en boeken geschreven. Ook voor De Telegraaf beschouwde hij 25 jaar lang de wereld.

Niet onomstreden
Zijn commentaar was niet altijd onomstreden. In juni 1998 haalde hij zich bijvoorbeeld de woede van het Landelijk Bureau ter bestrijding van Rassendiscriminatie op de hals door veel asielzoekers voor „etnische profiteurs” uit te maken. Ook zei hij dat etnische minderheden niets toevoegen aan de cultuur.

Met de Volkskrant raakte Hiltermann in 1969 in conflict. In een van zijn columns noemde hij het dagblad „rondweg antisemitisch, althans anti-Israël.” De Volkskrant spande een proces wegens smaad tegen hem aan, dat zij won. In hoger beroep werd besloten dat Hiltermann zijn uitspraak moest terugnemen.

Dr. K. Roskam, van 1968 tot 1988 commentator bij de VARA, heeft niet het gevoel dat hij in Hiltermann een collega heeft verloren. „Iedereen zag ons wel altijd als collega's, maar dat waren we helemaal niet. Hij had een totaal andere taakopvatting dan ik.”

Volgens de linkse Roskam creëerde Hiltermann afstand tot zijn luisteraars. „Door zijn stem, zijn dictie en zijn vermeende belezenheid. De enige overeenkomst tussen ons was dat we oud waren.” De VARA-commentator hoorde Hiltermann als kind al op de radio. „Hij was een instituut, daar moest je naar luisteren.”

Schaduwminister
Directeur A. van Staden van het instituut voor internationale betrekkingen Clingendael noemde Hiltermann ooit een schaduwminister. „Je had Luns en je had Hiltermann. Hij was een conservatief en poseerde als man van het midden.”

Collega-commentator A. Kuiper zei eens dat er twee meningen bestonden: de mening van Hilterman en de verkeerde mening.

Mr. G. B. J. Hiltermann werd afgelopen woensdag in Amsterdam begraven.

De AVRO zendt komende maandag een samenvatting uit van een gesprek dat Hiltermann in november voerde na zijn laatste radiocolumn. Met prof. I. Diepenhorst, monseigneur Philippe Bär en europarlementariër Michiel van Hulten (PvdA) sprak de commentator onder meer over het verleden en de toekomst van de democratie.