Morrelen aan de monarchie

Dr. A. Maljaars, gepromoveerd op de oorsprong van het Wilhelmus: „Ik moet niets hebben van de voorstellen van De Graaf. Tradities moet je niet zomaar opzijzetten. Ik ben er bijna zeker van dat God Zelf de band tussen het Oranjehuis en Nederland heeft gelegd. Ik zie de voorstellen van D66 als typisch opportunisme. Over een paar jaar kunnen ze er weer anders over denken. Laten we het Oranjehuis alsjeblieft ongemoeid laten. Ik zou het betreuren als de rol van de Koningin alleen op het gebied van imagovertegenwoordiging zou liggen.”

J. Bakker, inwoner van Houten, waar Hare Majesteit Koninginnedag 1999 op bezoek was: „Het bezoek van de Koningin vond ik wel leuk. Maar weet je, het vorstenhuis wordt te duur. Willem-Alexander krijgt miljoenen. En dan al die broers. Ik vind het wel een goed idee om de macht van de Koningin in te perken. Pas ging ze op wintersport naar Oostenrijk, toen de rechts-extremist Haider net in de regering zat. Veel mensen zeiden: Ga niet, maar ze ging toch. Kijk, toen heb ik me zeer geërgerd aan koniningin Beatrix. Ze moet wel een beetje luisteren. Ik heb de oorlog meegemaakt. Ik weet hoe mensen toen zijn weggevoerd. En Hitler was ook een Oostenrijker.”

Historicus dr. R. Bisschop: „Ik sta zeer sceptisch tegenover de plannen van D66. Ik denk dat de partij een fundamentele denkfout maakt. De gedachte is: Als je de macht van de Koningin inperkt, fungeert de democratie beter. Dat is maar zeer de vraag. Ik vind de redenering te Don Quichot-achtig. Dus te veel gedacht vanuit het standpunt: Als we dit nu maar goed regelen, dan wordt het bestel er beter van.

Wil je echt dat het bestel democratischer wordt, dan moet je zorgen dat er meer mensen naar de stembus komen. Laat D66 daar eens een trucendoos over opentrekken. Het is zeer verontrustend dat steeds minder kiezers gaan stemmen. Lobbyisten en belanggroeperingen hebben het vaak in feite voor het zeggen.”

Mevrouw G. D. Overweel van de Bond van Oranjeverenigingen in Nederland: „Wij vinden de voorstellen tot modernisering van de monarchie onbegrijpelijk en ongewenst. Er is geen enkele reden om te twijfelen aan de rol van de Koningin. Als ik koningin Beatrix een cijfer zou moeten geven, zou het zeker een 8 of een 9 zijn. Ze leeft mee met de bevolking. Ze houdt goede redevoeringen. Ze heeft hart voor Nederland. Ook prins Willem- Alexander doet het uitstekend. Iedereen was enthousiast over de manier waarop hij zichzelf kortgeleden op het Waterforum heeft gepresenteerd.”

Dr. J. W. Sap, universitair docent staatsrecht aan de Vrije Universiteit in Amsterdam: „Ik ben Oranjegezind, maar ik denk dat we ons moeten gaan bezinnen op de rol van de Koningin bij de kabinetsformatie. Die zaak is niet in de Grondwet geregeld. Dat zie ik als het lelijke eendje van ons staatsrecht. Er zou mijns inziens wel een grondwetsartikel moeten komen over deze kwestie.

De kabinetsformatie is een smerig, ondoorzichtig spel. Een keihard gebeuren. Er worden carrières gemaakt en gebroken. Dat geldt bijvoorbeeld voor de benoeming van ministers. Ik ben ervan overtuigd dat PvdA-leider Melkert er onlangs alles aan heeft gedaan om de post van minister van Binnenlandse Zaken te boycotten voor kanshebber Job Cohen, staatssecretaris van Justitie. Melkert is gewoon bang dat Cohen in die functie te populair wordt en later het premierschap van Kok overneemt, een post waar Melkert ook op aast. Het is dus in het belang van de dynastie dat de Koningin zich niet mengt in dat miezerige gedoe.

Ik vind wel dat de Koningin deel moet blijven uitmaken van de regering. We hebben veel aan het Oranjehuis te danken. Denk aan de geweldige wijze waarop Willem van Oranje zich heeft ingezet voor de vrijheid van godsdienst. Hij heeft z'n leven er voor overgehad. Denk ook aan de strijd die de latere koning Willem II bij Waterloo heeft geleverd tegen Napoleon. De Oranjes hebben Nederland op de kaart gezet.

Overigens vind ik dat D66 de discussie op een niet zo fraaie wijze heeft aangezwengeld. Je moet zulke dingen eerst zelf met de Majesteit bespreken. Toch zeg ik niet: De Graaf is een domme man. Ik vind niet, zoals CDA-leider De Hoop Scheffer zei, dat zijn plannen meteen de papierversnipperaar in moeten.”

Radicale tegenstanders van het koningshuis, die de media deze week een neptreinkaartje voor de reis naar Leiden stuurden, de stad die de Koningin op 29 april bezoekt, en oproepen tot een protestmars: „De Oranjes zijn een levend voorbeeld van waartoe nationalisme en kapitalisme leiden, namelijk egoïsme en verrijking ten koste van elkaar. Koninginnedag is niets meer dan een misselijkmakende poging sociale ongelijkheid te rechtvaardigen met een oubollig ritueel. Doe niet mee met hun feestje.”

Mr. P. Coumou, woordvoerder van de Stichting Samenwerkend Verzet 1940-1945: „Ik ben ervan overtuigd dat een groot deel van onze mensen geen enkele verandering van ons Koningshuis wil. We hebben grote bezwaren tegen de pogingen van D66 om de monarchie te verzwakken. De afgelopen eeuwen hebben juist bewezen dat het vorstenhuis een versterking is van en een waarborg voor de democratische rechtsstaat waarvoor we hebben gevochten. We moeten het koningschap niet versmallen tot een lintjesknippend ornament.”

Een 74-jarige Oranjegezinde mevrouw: „Die De Graaf van D66 moet je doodzwijgen. Niet op reageren. Gewoon laten lopen. Dat is het beste. Hij vindt het alleen maar interessant om op televisie te komen. Het Koningshuis doet het goed. Alleen, het moet wat vlotter. Het lijkt wel of Willem-Alexander geen verkering mag hebben. Straks is-ie veertig en nog niet getrouwd.”