Initiatief Bakker
verdient alle steun

Als een D66'er de rechtspositie van orthodoxe christenen met gewetensbezwaren tegen zondagsarbeid wil beschermen, slaat het wantrouwen toe, zo bleek de afgelopen maanden. CNV'ers, GMV'ers, CDA'ers en een enkele RPF'er verdachten Bakker er een beetje van dat hij christenen in een uitzonderingspositie wilde manoeuvreren, zo niet wilde degraderen tot bezienswaardigheden in een openluchtmuseum. Die achterdocht is deels de schuld van Bakker zelf, want hij heeft veel te lang onduidelijkheid over zijn precieze plannen laten bestaan. In juni vorig jaar kondigde hij voor het eerst in deze krant zijn initiatiefwetsvoorstel aan, gisteravond pas heeft hij de tekst onthuld. Maar nu hij duidelijkheid heeft geschapen, kunnen de christelijke fracties in de Tweede Kamer –en hopelijk ook de 'linkse' fracties– niet anders dan het initiatief van de sociaal-liberaal steunen.

Dat initiatief is een reactie op twee belangrijke wetten uit de periode van paars I die beide in 1996 werden aangenomen. De Winkeltijdenwet van minister Wijers biedt de mogelijkheid de openingstijden van winkels 's avonds en op zondag te verruimen. Die wet blijkt een belangrijke aanjager van de 7 x 24-uurseconomie. De invoering van een nieuwe Arbeidstijdenwet was een logische aanvulling. Die wet maakt het werkgevers mogelijk hun werknemers op flexibele tijden te laten werken. Een werkgever mag en kan al van zijn werknemer vragen op zondag te werken wanneer het bedrijfsbelang dat vordert en hij overeenstemming met de medezeggenschapsraad heeft bereikt.

Immoreel
Christenen die om principiële redenen niet op zondag willen werken, kwamen steeds vaker in de problemen door deze wetten, of ze nu al ergens in dienst waren of bij sollicitaties. Klachten van leden noopten de Reformatorisch Maatschappelijke Unie tot een onderzoek onder ruim 400 bedrijven. De RMU stelde inderdaad een „verborgen code” vast, zoals directeur P. Schalk het uitdrukte. Steeds meer bedrijven die 's zondags open zijn, stellen aan hun werknemers de eis tot zondagsarbeid.

Dat bracht Bakker, vice-voorzitter van de D66-fractie in de Tweede Kamer, in goed overleg met de RMU op het idee de bestaande wetgeving zo aan te passen dat de rechten van het individu beter zouden worden beschermd, met name de rechten van werknemers met godsdienstige gewetensbezwaren. Als een werkgever niet aan een vrouwelijke sollicitant mag vragen of zij zwanger is of dat zou willen worden, dan mag hij aan een (toekomstige) werknemer ook niet vragen tegen zijn geweten in op zondag te werken, vindt Bakker. Een samenleving die dit recht van een minderheid niet beschermt, noemde Bakker zelfs „immoreel.” Bakker, kortom, is een liberaal op zijn best.

Het initiatiefwetsvoorstel van Bakker bevat eigenlijk drie voorstellen: twee voor mensen die al ergens in dienst zijn en een voor sollicitanten. Een wijziging van artikel 5.4 van de Arbeidstijdenwet moet gaan bepalen dat iemand die zich bij zijn verzet tegen zondagsarbeid op gewetensbezwaren beroept, niet door de werkgever tot werken op zondag kan worden gedwongen, ook al heeft die overeenstemming bereikt met de ondernemingsraad. In het Burgerlijk Wetboek moet aan artikel 670 een lid worden toegevoegd op grond waarvan het ontslag van een werknemer die zich op grond van zijn geweten tegen zondagswerk verzet, scherper wordt verboden. En in artikel 5 van de Algemene wet gelijke behandeling moet worden toegevoegd dat discriminatie van gewetensbezwaarden tegen zondagswerk (bij sollicitaties) verboden is.

Respect
Dit is niet het werk van iemand die christenen in een museum wil laten bijzetten. In de eerste plaats al niet omdat Bakker zijn aanscherpingen niet alleen op de zondag maar ook voor mensen met gewetensbezwaren uit andere religies op de vrijdag of zaterdag betrekking wil laten hebben. En het gaat hem er vooral om dat een bevolkingsgroep die in een minderheidspositie is terechtgekomen, niet gemarginaliseerd wordt door discriminatie en uitsluiting. „Blijvend respect moet in de wet worden vastgelegd”, zei Bakker gisteren in een mondelinge toelichting.

De reacties van SGP en ChristenUnie zijn tot nog toe gelukkig positief geweest, al bleef het voor hen schrijnend te moeten vaststellen dat een discussie als deze sowieso gevoerd moet worden. Ook de RMU was vanzelfsprekend blij met het plan en is er zelfs in geslaagd het aanvankelijk wat sceptische CNV in het kamp van de voorstanders te trekken. De enige dissonanten kwamen van de kant van het CDA en het GMV, hopelijk alleen als gevolg van het feit dat zij nog niet van de precieze inhoud van de plannen op de hoogte waren. Want de argumenten die GMV'er Meijer en kamerlid Atsma tot nog toe hebben aangevoerd, zijn tegen de achtergrond van Bakkers toelichting niets meer dan lariekoek.

Provocerend
Voor Bakker komt het er ondertussen op aan dat hij zijn toelichting zo zakelijk mogelijk formuleert, zonder al te veel levensbeschouwelijke overwegingen die op de belangrijkste doelgroep van zijn voorstel, christenen met gewetensbezwaren, slechts provocerend werken. Als Bakker daarin slaagt, is zijn initiatief te verwelkomen als een voorstel waarmee die groep van gewetensbezwaarden op een eenvoudige wijze concreet voordeel kan behalen. Het brengt immers een aanzienlijke verbetering in hun rechtspositie aan. En dan komt het er voor Bakker natuurlijk vooral op aan dat hij zijn coalitiepartners achter zijn wetsvoorstel krijgt, want D66 heeft samen met CDA en RPF/GPV/SGP bij lange na geen kamermeerderheid.