PvdA-discussie over
positie koningshuis

Dat was de uitkomst van een korte en pittige discussie tijdens het PvdA-kennisfestival, afgelopen zaterdag in Nijmegen. Een kleine 2000 sociaal-democraten en sympathisanten discussieerden daar over zo'n zeventig onderwerpen. Een daarvan was de positie van het staatshoofd. Bij dat debat waren zo'n dertig mensen betrokken.

Vrijwel alle aanwezigen waren voorstander van een president. Ze noemden daarvoor verschillende redenen. Nederland is vroeger altijd een republiek geweest. Een ander zei dat het koningsschap in strijd is met artikel 1 van de Grondwet, waarin staat dat iedereen gelijk is. Erfopvolging is daarmee in strijd. Een derde voegde eraan toe dat de Nederlanders mondig genoeg zijn om zelf te kiezen wie ze als staatshoofd willen. Een gekozen staatshoofd ligt in de lijn van een gekozen burgemeester en commissaris van de Koningin. Een enkeling betoogde zelfs dat er naast een regeringsleider helemaal geen staatshoofd nodig is.

Het initiatief tot de werkgroep komt van de Utrechter F. Kampers, die sinds een jaar lid is van de PvdA. Hij wilde ter plekke een werkgroep democratisering formeren, maar de oud-commissaris van de Koningin in Noord-Holland, De Wit, kon hem en de aanwezigen daarvan weerhouden. Nu komt er een formeel verzoek aan het PvdA-partijbestuur om een breed samengestelde werkgroep te installeren die over het onderwerp democratisering gaat praten. Na een debat over een gekozen staatshoofd wil de groep zich onder meer buigen over de gekozen burgemeester, de gekozen commissaris van de Koningin en het referendum.

Symbool
De Wit is bereid werkzaamheden te verrichten voor de werkgroep, maar uit zijn woorden kon worden opgemaakt dat hij de huidige positie van het koningshuis van Oranje wil handhaven. Hij illustreerde dat door een citaat van de eerste PvdA-voorzitter, K. Vorrink, voor te lezen, die ondanks de republikeinse neigingen bij het socialisme pleitte voor een koning als symbool van „de nationale eenheid en de soevereiniteit van het recht.”

Als er al een president in ons land zou moeten komen, zou hij een vergelijkbare positie moeten krijgen als die in de Bondsrepubliek Duitsland. „Een president die zo veel macht heeft als de Amerikaanse of de Franse, past niet in de bestuurscultuur en -structuur van ons land”, zo betoogde De Wit. De aanwezigen waren dat met hem eens.

Het PvdA-kamerlid Rehwinkel, de fractiewoordvoerder over staatsrechtelijke aangelegenheden, toonde zich ook voorstander van een grondwettelijk verankerde monarchie. Het is volgens hem heel duidelijk dat het huidige staatshoofd zich veel minder met de inhoud van het regeringsbeleid bemoeit dan haar grootmoeder. De PvdA heeft overigens in het huidige beginselprogramma staan dat het koningshuis van Oranje plaats moet maken voor een gekozen president.