Maxima ruikt aan Nederland

Zoiets is voor de minister-president „logisch” als het om een serieuze vriendschap tussen de troonopvolger en de Argentijnse gaat. Op enig moment komen zij, zoals elk verliefd stel, voor de vraag te staan of dit voor altijd is. Bij gewone Nederlanders is het niet leuk als later blijkt dat het een vergissing is geweest. Bij een vorstelijk huwelijk kan een scheiding, zie Charles en Diana, het aanzien van het koningschap flink beschadigen.

De monarchie bestaat bij de gratie van het onbesproken functioneren. De leden van het Koninklijk Huis zijn gewone mensen, maar moeten een majesteitelijke uitstraling hebben, waardoor ze boven de gewone bevolking uitsteken. De zwakste plek bij deze staatsvorm is het privé-leven van de Oranjes. Loopt een huwelijk stuk, dan holt dat de monarchie uit.

Dit risico lijkt de Nederlandse koninklijke familie tot een minimum te willen beperken. Maxima begint aan haar oriëntatie nog voor dat er maar sprake is van een verloving. Zij kan zich op deze manier een goed beeld van Nederland en de Nederlanders vormen voordat zij ja zegt tegen een koninklijke toekomst. Zij weet dan of zij geschikt is voor haar toekomstige taak. Ook de politiek verantwoordelijken kunnen zich daar dan een beter beeld van vormen.

Misschien zou het goed zijn als de Argentijnse een tijdje in Nederland kwam wonen en werken. Makkelijk zal dat niet zijn, omdat de paparazzi haar bij iedere stap zullen volgen. Tijdens het proefverblijf kan zij uitmaken of zij zich hier thuis voelt en of ze tegen de negatieve kanten van haar toekomstige bestaan is opgewassen. De Nederlandse weiden zijn nu eenmaal niet de pampa's van Argentinië. De Amsterdamse grachten lijken niet op de avenues van New York.

Beperking
De gemiddelde Nederlander heeft al nauwelijks een idee wat het inhoudt om lid te zijn van het Koninklijk Huis, laat staan een buitenlandse. Wie toetreedt krijgt te maken met de ministeriële verantwoordelijkheid. Deze legt een flinke beperking op de vrijheid van doen en laten. De laatste kabinetten interpreteren het desbetreffende grondwetsartikel wat ruimhartiger, maar helemaal vrij in hun doen en laten zijn de leden van het Koninklijk Huis niet.

De verantwoordelijkheid telt zwaarder naarmate de persoon in kwestie zich dichter bij de kroon bevindt. Maxima zal, mochten zij en Willem-Alexander het eens worden, zich heel wat minder kunnen veroorloven dan Marilène. Die kon na haar huwelijk met prins Maurits gewoon bij Ahold blijven werken. Voor een vrouw van een troonopvolger is zo'n keuze niet mogelijk. Al zal ook voor haar een 'baan' gezocht worden, zodat ze zich niet hoeft te beperken tot het vervullen van representatieve verplichtingen en het opvoeden van eventuele kinderen.

Het is goed als Maxima weet wat haar te wachten staat na een eventueel huwelijk. Voorkomen moet worden dat zij, zoals prins Claus destijds dacht, gewoon te kunnen blijven werken. De prins merkte jaren geleden op dat hij dacht: „Ik zit nu in de Duitse diplomatieke dienst. Misschien kan ik een post op een Nederlandse ambassade krijgen en dan gaan we naar Afrika, of naar Zuid-Amerika of naar Azië.” Het duurde een paar jaar voordat de prins echt een functie had.

Modern koningschap
Mocht het tot een huwelijk komen, dan is Maxima waarschijnlijk de best voorbereide partner van een troonopvolger van de laatste honderd jaar. Dat past precies in het beeld van het moderne koningschap zoals koningin Beatrix dat voor ogen heeft. Prins Willem-Alexander heeft zich na zijn studie ook breed georiënteerd. Daarnaast heeft hij nog een paar opleidingen gevolgd. Zijn functies bij het IOC en in het waterbeheer dragen ertoe bij dat hij de best opgeleide troonopvolger is die Nederland ooit heeft gehad. Ook bij zijn mogelijke partner wordt niets aan het toeval overgelaten.

In het verleden werden de geliefden van de troonopvolgsters pas na hun verloving wegwijs gemaakt in de Nederlandse samenleving en cultuur. Prins Claus kreeg de meest gedegen opleiding. De oud-diplomaat Van Schelle maakte hem wegwijs in de geschiedenis van de staatsinstellingen, de Grondwet en de staatkundige zeden. De prins, voor zijn komst naar Nederland al een overtuigd democraat, kon zich daardoor zonder al te veel moeite aanpassen aan de Nederlandse constitutie. Dat heeft ertoe geleid dat hij door woord of gedrag nooit de monarchie in diskrediet heeft gebracht.

Van Schelle bracht hem in contact met vooraanstaande overheidsbestuurders, journalisten en historici. Na zijn verloving bracht de prins tal van werkbezoeken aan de diverse Nederlandse provincies. Hij overwon door zijn innemende optreden en snelle beheersing van het Nederlands de tegenstand die aanvankelijk tegen hem als Duitser leefde.

Germanismen
Iemand als prins Bernhard heeft nooit perfect Nederlands gesproken. Zijn accent verraadt zelfs na een verblijf van meer dan zestig jaar in Nederland zijn afkomst. De echtgenoot van prinses Juliana heeft ook niet de moeite gedaan om de taal perfect te beheersen. Na drie jaar les moest zijn leraar, prof. dr. J. H. Scholte, vaststellen dat de prins intelligent genoeg was, maar dat oefeningen in taal en uitspraak hem verveelden. „Het gevolg is dat zijn Nederlands nog slecht is en hij veel germanismen blijft gebruiken.”

Het kabinet-Colijn vergat prins Bernhard in 1936 de staatkundige mores van zijn bestaan zorgvuldig bij te brengen, wat er later toe leidde dat de prins zich ver verheven voelde boven de voor hem politiek verantwoordelijke ministers. Voor correctie, zo daar al een poging toe werd gedaan, was hij niet gevoelig meer. Dit heeft mede geleid tot de Lockheed-affaire.

De eerste prins-gemaal, Hendrik, moest het vooral met taallessen stellen. Daarmee werd zo laat begonnen dat hij op het moment van zijn huwelijk, 7 februari 1901, het Nederlands nog niet machtig was. Een echte functie kreeg hij nooit. Rector Beijnen van het Haags Gymnasium ging in 1878 naar het Duitse Arolsen om prinses Emma van Waldeck-Pyrmont het Nederlands bij te brengen. Dat was voldoende voor de toekomstige echtgenote van Willem III. Van een brede oriëntatie op de Nederlandse samenleving was geen sprake. Desondanks wist Emma als regentes het koningschap door onder andere veelvuldige bezoeken in het land weer aanzien te geven.