Dr. Melle Oosterhuis (1949) is emeritus predikant van de gkv Kampen-Zuid. In de vijf jaren (2009-2014) waarin hij die gemeente diende, speelde hij een belangrijke rol bij het herstel van de verhouding tussen de twee gkv’s in Kampen en de plaatselijke Nederlands gereformeerde kerk. Juist in Kampen trok de scheuring van 1967 in de GKV, waaruit de NGK ontstonden, diepe sporen. Na zijn emeritering zette het toenaderingsproces tussen gkv en Ngk in Kampen door. Eind vorig jaar kwam het tot kanselruil en gezamenlijke viering van het Heilig Avondmaal.

De verhouding tussen onder meer de GKV en NGK keert ook terug op de vergadertafel van de synode. Dr. Oosterhuis beseft dat over dat thema verschillend gedacht wordt. „Kerkelijke eenheid is een onderwerp dat niet alleen hartelijke instemming krijgt, maar ook vragen oproept in de kerken. Behouden de GKV de eigen identiteit? Die vraag leeft bij sommigen.”

Is nodig om op zo’n moment als voorzitter synodeleden aan elkaar te willen verbinden?

„Ik heb de indruk dat de 32 synodeleden een harmonieuze groep vormen. Ik merk in ieder geval niets van onderling wantrouwen. Er zijn verschillen van inzicht, maar waar kom je dat niet tegen? Dat hoeft de samenwerking niet in de weg te staan. Als je naar elkaar wilt blijven luisteren, dan krijg je de beste atmosfeer om tot overeenstemming te komen.”

U werd door de vergadering meteen in de eerste stemronde gekozen. Was dat voorgekookt?

„Eind vorige week waren er twee kennismakingsdagen voor synodeleden. Toen hebben we elkaar bevraagd. De deputaten administratieve ondersteuning hadden ons geadviseerd om mensen te nomineren voor moderamenfuncties. In de wandelgangen kwam de vraag op mij af of ik beschikbaar was. Toch verraste het me dat ik in één stemronde gekozen werd.”

Wat is het belang van deze synode voor de kerken?

„Er liggen cruciale dossiers op tafel. Zo moet er duidelijkheid komen over een nieuw rapport dat ingaat op de vraag of vrouwen mogen dienen in de ambten. Daarover is in de plaatselijke gemeenten lang geen eenstemmigheid. Het besluit dat de synode neemt kan, ongeacht welke richting het opgaat, spanningen en weerstanden oproepen.”

De plannen voor de Gereformeerde Theologische Universiteit (GTU) komen ook aan de orde, legt dr. Oosterhuis uit. „Het zou een bijzonder moment in de kerkgeschiedenis worden als we besluiten dat onze Theologische Universiteit in Kampen zijn zelfstandigheid verliest en opgaat in de GTU. Er is een groot belang mee gemoeid, zowel voor ‘Kampen’ als voor de Theologische Universiteit Apeldoorn van de Christelijke Gereformeerde Kerken.

Ligt de bal voor de besluitvorming over de GTU niet nog meer bij de Christelijke Gereformeerde Kerken (CGK) dan bij de GKV? De plannen lijken binnen die kerken meer weerstand op te roepen dan binnen de GKV.

„Wat de synode van die kerken besluiten is in ieder geval heel spannend. En ook van belang voor deze synode. Daarentegen moeten de CGK ook uit de voeten kunnen met wat wij besluiten. Dat legt dus ook een stuk verantwoordelijkheid bij onze vergadering.”

Een ander gevoelig thema dat op de GKV-synode aan de orde komt, is de verhouding tot buitenlandse zusterkerken. Tijdens de vorige synode, in 2014, kwamen er al waarschuwende brieven binnen uit onder meer Canada en Australië. Ook bleek destijds dat de aanwezige vertegenwoordigers van buitenlandse kerken grote moeite hadden met de teneur van het door de synode te behandelen rapport over vrouwelijke ambtsdragers. Hoewel de vergadering dat rapport indertijd niet overnam, kwamen er bij de synode die nu samenkomt, opnieuw vermaanbrieven van buitenlandse kerken over deze en andere onderwerpen. Een aantal zusterkerken in het buitenland dreigt met het verbreken van de relatie.

Ds. Oosterhuis noemt de binnengekomen bezwaren vanuit het buitenland „ernstig”. Hij wijst er op dat de GKV in het verleden „enorm heeft geïnvesteerd in zusterkerkrelaties over de hele wereld. „Dan is de dreiging van de relatie te verbreken, een serieus punt. We komen wat dat betreft op een kruispunt richting een nieuwe fase in de kerkhistorie.”

Hoe wilt u er voor zorgen dat de vergadering enerzijds procedureel juist verloopt en dat afgevaardigden anderzijds ook in gevoelige dossiers de ruimte krijgen om te zeggen wat ze willen?

„Als er behoefte is bij synodeleden om zich te laten horen, meer dan de agenda en het tijdsbestek het toelaten, dan denk ik dat we de ruimte nemen om achter gesloten deuren een dag extra te vergaderen. In zo’n niet-besluitvormende bijeenkomst moet de ruimte zijn om het achterste van je tong te laten zien. In een normale vergadering werkt de synode soms met spreektijden van bijvoorbeeld twee minuten. Maar met name bij de discussie over de plaats van mannen en vrouwen in de kerk, is het wezenlijk dat synodeleden zich ieder voor zich goed kunnen verantwoorden.

In de buitenlandweek, begin april, besteden we een dag aan een speciale conferentie over de positie van mannen en vrouwen in de kerk. Tijdens die bijeenkomst vragen we vertegenwoordigers van verschillende buitenlandse kerken hoe zij met dit onderwerp omgaan en hoe zij dat Bijbels verantwoorden. Zonder dat je tot besluiten hoeft te komen, is er op die dag gelegenheid om met elkaar in gesprek te gaan. Zo hopen we dat de buitenlandse afgevaardigden meer dan in voorgaande jaren een wezenlijke bijdrage kunnen leveren aan de besluitvorming.

Ik hoop dat die conferentie ook voor de synodeleden ruimte schept om richting de voorbereidingscommissie, die we als vergadering hebben, argumentatie aan te leveren voor bepaalde standpunten. Als de afgevaardigden dat vooraf doen komt dat de kwaliteit van de besluitvorming in de plenaire vergadering ten goede. Want wanneer mensen zich de mond gesnoerd voelen, is dat vragen om weerstand.”

De preses van de vorige synode, dr. P. L. Voorberg, schatte recent in dat deze synode de deur zou openzetten voor de vrouw in het ambt.

„Daar laat ik me niet over uit.”

Is het klimaat in de GKV rijp voor besluitvorming over dit onderwerp?

„Het zou schadelijk zijn voor het klimaat in de kerken als het nu niet tot besluiten zou komen. Dan vormt dit onderwerp te lang een factor van onzekerheid.”