Dat zegt Wim Groeneweg, voorzitter van de politiebond ACP, donderdag desgevraagd. Groeneweg sprak zelf naar eigen zeggen een halfuur met de bewuste politieman over het uit de hand gelopen boerenprotest dinsdag in Heerenveen nabij de snelweg A32. „De agent die schoot, is zeer ervaren. Hij is erg ontdaan over wat zich in Heerenveen heeft afgespeeld. Hij zag tractoren op zich afrijden en voelde zich genoodzaakt om te schieten. Ook twee van zijn collega’s voelden zich genoodzaakt om hun wapens te trekken. Dat hebben ze niet zomaar gedaan. Er is echt wel wat gebeurd in Heerenveen.”

Lees ook

OM seponeert zaak tegen 16-jarige na incident langs A32

Het openbaar ministerie seponeert de zaak tegen Jouke, bleek donderdagavond. Wat vindt u daarvan?

„Ik respecteer het besluit van het OM. Toch vind ik dat besluit pijnlijk voor de collega’s in het noorden. Zo kan het beeld ontstaan dat het niet veel voorstelde waar de politiemensen in Heerenveen mee werden geconfronteerd. Terwijl de agenten wel degelijk in een benarde situatie zaten.”

Boeren die woensdag bij het politiebureau in Leeuwarden protesteerden tegen de arrestatie van Jouke zeggen min of meer allemaal: De politie zat helemaal fout met het schieten op Jouke. De jongen wilde wegrijden en niet op de politie inrijden.

„Ik ga echt niet zeggen dat die politiemensen in Heerenveen onrechtmatig hebben gehandeld. Drie bij de arrestaties in Heerenveen betrokken agenten zeggen onafhankelijk van elkaar dat er sprake was van een dreigende situatie. Als je je als boer slachtoffer voelt, heeft de politie het altijd gedaan. Een politieman gaat ’s ochtends niet van huis met de gedachte: Ik ga vanavond even op iemand schieten. Politieagenten in Nederland trekken zelden hun vuurwapen. Schieten is geen vanzelfsprekendheid. Overal op rammen of met een wapenstok slaan ligt niet in de aard van de gemiddelde politieman.”

De politie kan in Heerenveen een inschattingsfout gemaakt hebben?

„Dat kan. Agenten moeten vaak in lastige situaties in een fractie van een seconde een beslissing nemen. Ze dienen daarbij niet alleen zichzelf, maar ook hun politiecollega’s of eventuele omstanders te beschermen. Het is zaak om het onderzoek naar het schietincident in Heerenveen in alle rust af te wachten.”

Boeren zeggen dat filmpjes van het incident aantonen dat de politie niet op Jouke had hoeven schieten.

„Het is heel ridicuul om je oordeel over het incident in Heerenveen te baseren op een paar filmpjes van enkele seconden. Die filmpjes leveren er namelijk de context niet bij. Je weet niet wat er voorafgaand en na afloop van de getoonde beelden is gebeurd. Ik weet dat inmiddels een stuk beter door mijn gesprek met de agent die het schot loste in de richting van Jouke. Die politieman zei me dat de situatie heel bedreigend en gevaarlijk was. Tractoren gaven veel gas. Het is nogal wat als zo’n zware machine recht op je afkomt. Sommige tractorbestuurders sturen op het laatste moment een andere kant op.

Een agent kan in actie komen om zijn collega te beschermen. Of de schietende agent in Heerenveen met het schot een politiecollega wilde beschermen, weet ik niet. Onderzoek moet uitwijzen hoe het incident precies verliep.

Als mensen zeggen dat de politie in Heerenveen dinsdag liep te zwaaien met een pistool, moeten ze wel bedenken dat er op dat moment veel lawaai was. Dus dan helpt het niet dat je als agent tegen iemand in een tractorcabine gaat schreeuwen. Die bestuurder hoort je niet, dus zul je als agent op een andere manier aandacht moeten trekken.”

Bedreigd

Politievoorman Groeneweg is verontwaardigd over het feit dat agenten die betrokken waren bij de aanhouding van Jouke zijn lastiggevallen. Een van de dienders is door overheidsbeveiligers uit zijn huis gehaald en elders ondergebracht, zegt de ACP-voorman. „Boeren die agenten of politici bedreigen hebben wat mij betreft alle krediet verspeeld. Hun boerenverstand is in de mestput verdwenen. Het heeft een enorme impact op agenten en hun gezinnen als ze worden bedreigd.”

Staan de verhoudingen in Nederland op scherp?

„Zeker in Friesland is nu in sommige gevallen sprake van chaos. Groepen staan tegenover elkaar en luisteren niet meer naar elkaar. Als je elkaar niet vertrouwt, is het voeren van een goed gesprek eigenlijk niet mogelijk.

Wel is het zo dat het merendeel van de boeren op een acceptabele manier protesteert. Hoewel snelwegblokkades en blokkades van distributiecentra strikt genomen onwettig zijn, snap ik die vormen van protest nog wel. Boeren willen aandacht vragen. Ze hebben demonstratierecht. Mijn kritiek richt zich dan ook niet op dat soort blokkades.

Maar als boeren agenten of politici gaan bedreigen of bijvoorbeeld adressen van politiemensen op internet zetten, veroordeel ik dat scherp. Dat kan echt niet. Onacceptabel is ook dat boeren aanwijzingen van de politie niet opvolgen.”

Menig boer voelt zich door de stikstofplannen in zijn bestaan bedreigd. Begrijpt u die emoties?

„Jazeker. Ik heb een boerenafkomst en voel met hen mee. Boeren houden vaak van hun dieren, hebben een band met hun land. Als christen bid ik op de biddag voor gewas en arbeid ook of de boeren een goede oogst mogen hebben.

Intussen hebben we een groot stikstofprobleem. Daar zullen we het met elkaar over moeten hebben. Het kan niet zo zijn dat boeren helemaal hun zin willen krijgen en dat ze, als dat niet gebeurt, vervolgens geweld gaan gebruiken en mensen gaan intimideren. Boeren die er zo in staan, zijn volstrekt de weg kwijt. Wat mij betreft nodigt de overheid die groep boeren ook niet uit voor een gesprek.”

Slaagt de politie er voldoende in om burgers duidelijk te maken dat agenten soms in het heetst van de strijd een beslissing moeten nemen?

„Bij sommige boeren lukt dat nu kennelijk niet meer. De politie heeft afgelopen jaren hard gewerkt om de openbare orde te handhaven. Denk aan politie-inzet bij coronademonstraties of bij voetbalwedstrijden. Nu zijn het de boerenprotesten. Ik ken collega’s die ’s ochtends om zeven uur starten en om vier uur de volgende ochtend pas hun dienst stoppen. Het wordt tijd dat de Nederlandse burgers om de politie heen gaan staan. Want ik begin me wel zorgen te maken over de onrust in de samenleving.”

Agenten op het platteland kunnen sympathie voelen voor boeren. Tegelijk moeten ze de orde handhaven. Zitten ze in een lastig parket?

„Verhalen daarover hoor ik van politiecollega’s in het noorden. Ze hebben bijvoorbeeld boeren in hun familie. Toch hoor ik van hen dat dat hun werk niet beïnvloedt. Ze moeten neutraal en onafhankelijk hun werk doen. Of ze nou boeren, natuurbeschermers of voetbalsupporters voor zich hebben. Ik denk dat agenten daar ook prima in slagen. En daar heb ik respect voor.”

Nederlandse agenten staan bekend om hun doorgaans de-escalerende optreden. Dus in gesprek gaan met demonstranten en niet meteen de lange lat erop. Is harder optreden nodig?

„Als ik dat al zou willen: het kan niet. We hebben er de capaciteit niet voor om op allerlei plekken heel repressief op te treden. De-escalatie en in gesprek blijven met boeren is op dit moment de enige manier om de crisis een beetje beheersbaar te houden. Gelukkig gaat het in negen van de tien gevallen ook goed en is bijvoorbeeld inzet van de mobiele eenheid niet nodig.”