Het verzuilde systeem van de publieke omroep is honderd jaar oud en sluit niet meer aan bij de maatschappij van nu, aldus het rapport van het Commissariaat voor de Media (CvdM) dinsdag. „De tijd van de grote verhalen is inderdaad voorbij”, reageert Van der Stoep.

In hoeverre is de publieke omroep eigenlijk verzuild?

„Ik ben wat kritisch op het ontzuilingsverhaal. De term verzuiling houdt een beeld in stand van een samenleving die was ingedeeld in keurige zuilen. Maar de werkelijkheid was anders: vooral de gereformeerde en de katholieke zuilen waren goed georganiseerd. De socialistische zuil had bijvoorbeeld geen eigen scholen.”

Toch kende de maatschappij van toen wel meer levensbeschouwelijke stromingen?

Dat klopt. Maar dat is vanaf de jaren 70 veranderd. We zijn de grote levensbeschouwelijke verhalen kwijtgeraakt. Daarnaast hebben verschillende fusies tussen omroepen plaatsgehad. En er zijn nieuwe omroepen bijgekomen, zoals de piratenzenders TROS en Veronica en de EO. Je kunt erover twisten of de EO een nieuwe zuil is binnen het omroepstelsel. Wat mij betreft niet: de achterban van de EO is immers samengesteld uit de bloedgroepen evangelisch, reformatorisch en protestants.”

Het CvdM-rapport heeft dus een punt?

„Tot op zekere hoogte. Net als de politiek is de publieke omroep diverser geworden sinds de jaren 70. De omroepen die we nu kennen, zijn al lang niet meer die van toen. Toch hebben ze allemaal hun eigen achterban die een bepaalde gemeenschap vormt. We moeten oppassen om die samenhang kwijt te raken.”

Hoe bedoelt u dat?

„Er zijn de laatste jaren nieuwe politieke partijen bijgekomen. Die hebben draagvlak in de samenleving. Dat geldt niet minder voor de publieke omroepen. Hoewel ik bij een omroep als Ongehoord Nederland vraagtekens zet, heeft die wel zijn eigen achterban. Maar zoals ik het rapport lees, adviseert het CvdM een meer centrale aansturing van het publieke omroepbestel en van de inhoud van programma’s. Ik vraag me af: is dat echt de richting die we op moeten?”

Welke bedenkingen hebt u tegen dat advies?

„De omroepen vertegenwoordigen nog steeds bepaalde groeperingen in de samenleving. Het zijn gemeenschappen waarin hoog en laag samen optrekken. Als je de omroepen centraal gaat aansturen op inhoud, creëer je dan geen kloof tussen de laagopgeleiden en de intelligentsia? Tussen ‘Hilversum’ en het ‘volk’? Volgens mij versterk je zo vooral de individualisering en breek je af wat mensen samenbindt.”

Gaat de EO het in het nieuwe bestel niet moeilijker krijgen?

„De EO is, anders dan de KRO en de NCRV, van uitgesproken christelijke signatuur, hoe je daar verder ook over denkt. Ze trekken het maximale uit de kast om een christelijk geluid te laten horen. Ik weet dat dat hard knokken is. In het nieuwe bestel staat de EO voor een lastige opgave. Je krijgt nog meer eenheidsworst, van een liberale cultuur die niet echt geworteld is in de samenleving. De EO zal in het nieuwe bestel haar missie opnieuw gestalte moeten geven.