Wat een vertoning was de persconferentie van de Europese Centrale Bank (ECB) en zijn president Christine Lagarde, op 10 juni na de zeswekelijkse bestuursvergadering met de presidenten van de nationale centrale banken van de eurolanden. Voor het eerst in elf jaar gaat de ECB de rente verhogen maar dat betreft alleen de beleidsrente. Dat is de rente die banken verplicht moeten betalen aan de ECB over het overtollige geld dat ze bij de ECB stallen. Deze rente gaat volgende maand van -0,5 procent naar -0,25 procent en wordt in september mogelijk weer verhoogd. De rente blijft dus nog steeds negatief, al wordt er van een renteverhoging gesproken.

Misleidend

Op elke moeilijke vraag van journalisten die ze niet kon of wilde beantwoorden, gaf Lagarde als standaardantwoord: „Wij streven ernaar de inflatie terug te brengen naar onder de 2 procent.” Dat zegt ze al bijna een klein jaar. De echte vraag is hoe het prijspeil zich gaat ontwikkelen. Het inflatiepercentage wordt maandelijks bekendgemaakt door Eurostat, het bureau voor de statistiek van de Europese Unie. Eurostat presenteert de wijziging van het prijspeil in relatie tot een jaar geleden. Dat betekent dat, als het inflatiegetal bijvoorbeeld daalt van 11.2 naar 10,2 procent, het prijspeil wel kan zijn gestegen. Het is niet onrealistisch dat het inflatiegetal over enkele maanden weer richting de 2 procent gaat, maar dat betekent niet dat de prijzen aan de pomp en in de supermarkt dan lager worden. Daarom is zo’n inflatiecijfer misleidend.

Op de vraag of de ECB burgers gaat ondersteunen die als gevolg van de prijsstijgingen in financiële problemen raken, antwoordde Lagarde ontkennend. Wel adviseert de ECB de regeringen van de negentien eurolanden daarvoor actie te ondernemen. Rutte en Kaag zeiden daarop dat het moeilijk is om in een lopend begrotingsjaar nog ergens geld vandaan te toveren. Dat schept dus nauwelijks verwachtingen. Het budget voor militaire uitgaven kan echter omhoog naar 2 procent van het bruto binnenlands product (bbp). En hoelang wij Oekraïne met geld en militair materieel blijven steunen maakt Zelenski uit, aldus minister Hoekstra van Buitenlandse Zaken bij Nieuwsuur. Zolang Zelenski wil doorvechten, blijft Nederland achter hem staan.

Lagarde verdedigde het monetaire beleid van de ECB door te wijzen op de afbouw van het opkopen van staatsobligaties. In mei steeg de waarde hiervan niettemin van 3.218.441 miljoen naar 3.248.674 miljoen euro. Dus van die afbouw is vooralsnog geen sprake. Die komt er ook niet, omdat alle beleggingen die worden afgelost meteen worden herbelegd.

Politieke spanningen

De ECB gaat ervan uit dat piepkleine renteverhogingen, die ook nog in een ultratraag tempo worden uitgevoerd, voldoende zullen zijn om de prijsstijgingen omlaag te krijgen. De prijsstijgingen kunnen wel gaan dalen, maar niet door dit middel. Zolang er politieke spanningen in de wereld zijn, zolang Oekraïne en Rusland de wapens niet hebben neergelegd, zolang er geen duidelijkheid is over een mogelijke terugkeer van corona en zolang de centrale banken de in omloop zijnde gigantische hoeveelheden geld gaan terugbrengen door ingekochte staatsleningen terug te verkopen aan de markt (beleggers), lossen de monetaire problemen zich niet op en keert het vertrouwen in de economie niet terug. De oplopende (kapitaalmarkt)rente is slechts het gevolg van een verkrapping van de geldmarkt, met verliezen op de effectenmarkten als gevolg.

De auteur is oud-bankdirecteur.