De dakruiter van de toren van de Dionysiuskerk in Uithuizen staat iets scheef. Je kunt het zien als je op de juiste plaats staat. Bouwkundige Marcel van Santen van de SOGK staat vanzelfsprekend op de goede plaats. Hij is verantwoordelijk voor het onderhoud van diverse kerken en daar is hij zich van bewust.

„Die scheefstand betekent dat er iets niet in orde is”, verduidelijkt hij. „Dat is ook gebleken tijdens een inspectie. De dakruiter, het bovenste deel van de toren, is van hout en bekleed met lood. Dat lood is onderhevig aan slijtage en heeft water doorgelaten. Dat heeft gezorgd voor verrotting van het hout.”

Het opknappen hiervan is een lastige klus. Van Santen: „Het betekent dat er rondom de toren een steiger geplaatst moet worden. Alleen dat al is e Een gigantisch karwei. Voordeel is dat tegelijkertijd andere dingen aangepakt kunnen worden. De galmborden worden geverfd, de goot wordt nagelopen en de wijzerplaten van het uurwerk worden aangepakt.”

Hij stelt voor om even naar boven te gaan. Dat gaat niet helemaal vanzelf. De trappen worden steeds smaller en juist bij het langslopen slaat de grote klok drie keer. Dat klinkt hard als je er dichtbij bent. Bovenin wijst Van Santen de dikke balken aan die doorlopen naar de dakruiter. „Hierbinnen zijn ze goed, maar het is best mogelijk dat ze op de plek waar ze naar buiten gaan deels verrot zijn.” zegt hij.

Bij een rondje om de historische kerk, waarvan de oudste delen uit de dertiende eeuw dateren, blijkt dat er nog meer onderhoud nodig is. Van Santen houdt halt bij een steunbeer aan de achterkant van het kerkgebouw en schraapt met zijn vingers wat voegen los. „Er is heel wat los voegwerk. Dat moet bijgewerkt worden. Bovendien kun je zien dat het uitkappen hier de vorige keer niet diep genoeg is gebeurd.”

Daarna wijst hij naar heel oude stenen rondom een oud raam. „Kijk, die zijn niet allemaal even goed meer, sommige zijn uitgesleten. Dat heeft ook met de te harde voegen te maken. Het cement van de voegen moet niet te hard maar ook niet te zacht zijn, maar moet passen bij de hardheid van de stenen. Het is echt vakwerk dat door een vakman moet gebeuren.”

Hij vindt het goed als kerkgebouwen eigendom zijn van de Groninger stichting. „Het is natuurlijk prima als het de kerkelijke gemeente lukt om het onderhoud zelf te doen, maar de kerkrentmeesters hebben niet altijd de deskundigheid in huis, en zeker niet de benodigde tijd, om de juiste subsidies aan te vragen en om de juiste vaklui aan te trekken.”

In de kerk moet ook het nodige gebeuren. Op diverse plekken laat het stucwerk los. „Het is nog niet heel erg, maar het is belangrijk om het op tijd aan te pakken”, zegt bouwkundige Bekooy. „De SOGK heeft een zesjaarlijks onderhoudsplan voor alle kerken zodat ze in goede staat blijven. Onderhoud is de moeder van alle instandhouding.”

Waarom die instandhouding belangrijk is, hoeft geen betoog als je de kerk rondkijkt. Bekooy spreekt van een „protestants interieur”: donkere banken met wit gestucte muren die zijn gesierd met diverse grote rouwborden van de familie Alberda van Menkema. Hier dichtbij staat de Menkemaborg, het vroegere woonhuis van deze familie.

Het meest opvallend in de kerk is wel het rijk bewerkte herengestoelte boven op het doksaal. Daar zat de familie Alberda van Menkema vroeger. „De familie zat zo hoger dan de predikant die voorging”, aldus Bekooy. Verder heeft de kerk een rijk bewerkte preekstoel uit 1713 en een Arp Schnitgerorgel uit 1701 en nog veel meer. Kerkgangers van de protestantse gemeente Uithuizen komen ’s zondags samen in de kerk. In de zomer is het gebouw dagelijks geopend voor bezoekers.