Niet het staatshoofd, maar haar zoon Charles opende dinsdag in Londen het parlementair jaar door het voorlezen van de troonrede van zijn moeder. Dat is zeldzaam: in de achterliggende zeven decennia liet Elizabeth het alleen in 1959 en 1963 afweten, beide keren vanwege zwangerschap.

Over de afwezigheid van de koningin –op 21 april werd ze 96 jaar– zei de troonopvolger dinsdag geen woord. Er werd gezegd dat zijn moeder uitkijkt naar de festiviteiten begin juni vanwege haar regeringsjubileum.

De Britse koningin zal in het harnas sterven, zo is de Engelse traditie. Ze draagt steeds vaker taken over aan Charles en andere familieleden. De vorstin kan moeilijk lopen en staan. Ze was op 29 maart wel bij de herdenkingsdienst in Westminster Abbey voor haar echtgenoot prins Philip, die op 9 april vorig jaar op 99-jarige leeftijd overleed.

Tijdens de traditionele Royal Maundy Service met Pasen liet ze zich echter door Charles en zijn vrouw Camilla vervangen. Tijdens de drie tuinfeesten die deze en de volgende twee woensdagen plaatshebben bij Buckingham Palace, is de koningin er ook niet bij, en evenmin op 29 juni tijdens een tuinfeest in Schotland.

Door de afwezigheid van de vorstin treedt haar oudste zoon steeds meer op de voorgrond. Al is Charles niet meer zo omstreden, sinds zijn leven door zijn tweede huwelijk in rustiger vaarwater kwam, toch bleek een maand geleden nog uit onderzoek dat bijna de helft van de bevolking liever ziet dat de 73-jarige kroonprins zijn beurt voorbij laat gaan en de troon overlaat aan zijn oudste zoon, William. Het ligt echter niet voor de hand dat dit gebeurt. Het vertrouwen in Charles groeit wel: het aantal mensen dat denkt dat hij het als koning goed zal doen, steeg sinds 2018 van 43 naar 48 procent.

Of een troonswisseling invloed zal hebben in de andere delen van de wereld waar de Britse vorst regeert, moet worden afgewacht. Elizabeth is staatshoofd van wel 55 landen, want veel overzeese gebiedsdelen die onafhankelijkheid verwierven, zwoeren haar niet af als monarch. Er ontstaan echter barstjes in haar rijk. Barbados blijft in het Gemenebest, maar is sinds eind november wel een republiek, met een president als staatshoofd. Jamaica wil het Gemenebest verlaten, kondigde het eiland aan toen prins William en prinses Catharine in maart door de Caribische landen reisden. Het prinselijk paar kreeg te maken met demonstranten die verontschuldigingen voor het kolonialisme en het slavernijverleden willen.

Door een troonswisseling zouden meer landen zich op hun toekomst kunnen gaan bezinnen. Prins William zei tijdens zijn bezoek dat het niet aan de Britse monarchie, maar aan de bevolking is om erover te beslissen. „Relaties evolueren. Vriendschap duurt voort.”