„Polen levert ruim 200 tanks aan Oekraïne"
Het is dag 65 van de oorlog in Oekraïne. Volg de laatste ontwikkelingen in dit liveblog.
Advertentie
Bij de militaire parade in Moskou ter viering van het einde van de Tweede Wereldoorlog zullen dit jaar geen buitenlandse leiders aanwezig zijn. Een woordvoerder van het Kremlin heeft dat vrijdag laten weten.
Ook de Belarussische president Aleksandr Loekasjenko, een belangrijke bondgenoot van Vladimir Poetin, zal naar verwachting de plechtigheid niet bijwonen. Tegelijk zegt de woordvoerder dat het niet ongebruikelijk is dat voor de jaarlijkse parade geen leiders uit andere landen worden uitgenodigd.
Op 9 mei viert Rusland ieder jaar de overwinning op nazi-Duitsland. Zo’n 11.000 militairen doen dit jaar mee aan de parade op het Rode Plein. Sinds vorige week zijn de troepen al aan het oefenen.
De afwezigheid van buitenlandse leiders heeft hoogstwaarschijnlijk ook te maken met de oorlog in Oekraïne. Ook de leiders van sommige landen die de inval in Oekraïne niet hebben veroordeeld willen mogelijk niet in het openbaar worden gezien met Poetin.
Naast de marcherende militairen zullen veel militaire voertuigen en wapens tijdens de parade te zien zijn. Ook gaan acht jachtvliegtuigen het omstreden Z-symbool uitbeelden boven het Rode Plein. De Z wordt door het Russische leger veel gebruikt in Oekraïne en staat voor „za pobedu”, wat Russisch is voor „voor overwinning”.
Volgens een Amerikaanse inschatting loopt Rusland achter op schema bij zijn militaire offensief in Oost-Oekraïne. Moskou hoopte inmiddels veel verder te zijn opgerukt in de regio Donbas, aldus een topfunctionaris van het ministerie van Defensie in Washington.
„We menen en beoordelen dat ze achterlopen op schema met wat ze proberen te bereiken in de Donbas”, zei de defensiemedewerker. Het regime in het Kremlin wil de Oekraïense troepen in het oosten omsingelen, maar de Russische troepen stuiten op fel verzet.
Rusland viel eind februari Oekraïne binnen. Na aanvankelijk in het noorden, zuiden en oosten te hebben aangevallen, richten de Russische militairen zich inmiddels vooral op het oosten met zijn overwegend Russisch sprekende bevolking.
Russische troepen die zich terugtrekken uit de regio Kiev? Zó krijgen Russische tv-kijkers dat nieuws niet voorgeschoteld. Twee Ruslandkenners doen een boekje open over de staatsmedia. „De propagandamachine geeft westerse berichten over de oorlog in Oekraïne een draai van 180 graden.”
Polen steunt buurland Oekraïne in zijn strijd tegen de Russen met de levering van meer dan tweehonderd tanks van het type T-72 uit het Sovjettijdperk. Het overgrote deel daarvan zou al in Oekraïne zijn, meldt het Poolse radiopersbureau IAR op basis van overheidsbronnen.
De Poolse premier Mateusz Morawiecki had eerder al aangegeven veel tanks aan Oekraïne te leveren, maar een exact aantal gaf hij niet. President Andrzej Duda zei begin deze week dat Polen 1,5 miljard euro aan militaire steun heeft geleverd aan Oekraïne sinds het uitbreken van de oorlog.
De Oekraïense president Volodimir Zelenski is blij met de hulp die hij vanuit Polen krijgt. In Kiev sprak hij tegenover Poolse media zijn dank uit voor de „ongekende steun aan Oekraïne en de Oekraïners”. Hij doelde daarmee niet alleen op de militaire hulp, maar ook op de humanitaire hulp die Polen verleent aan de vele mensen die sinds de Russische inval in Oekraïne de grens met Polen zijn overgestoken.
Volgens de Poolse grensbewaking zijn sinds het begin van de oorlog 3 miljoen mensen naar Polen gevlucht. Hoeveel van hen zijn doorgereisd naar een ander land, is niet bekend. De VN-vluchtelingenorganisatie UNHCR hanteert een iets lager getal (2.992.575) en zegt dat in totaal ruim 5,4 miljoen Oekraïners het land zijn ontvlucht.
Volgens de Poolse grensbewaking zijn de afgelopen twee maanden ook zo’n 924.000 mensen vanuit Polen naar Oekraïne teruggekeerd.
Vanuit Roemenië is een eerste schip vertrokken met aan boord 70.000 ton maïs uit Oekraïne. De Roemeense haven Constanta is beschikbaar gesteld voor Oekraïne om de Russische blokkade van zijn havens te omzeilen.
Oekraïne beschuldigt Rusland tevens van het stelen van graan, zoals maïs, uit de gebieden die het bezet houdt, met name in de regio van de havenstad Cherson. Volgens Kiev dreigt daardoor in combinatie met de blokkade van Oekraïense havens en het plaatsen van mijnen op de scheepvaartroutes de wereldwijde voedsellevering in gevaar te komen.
Het Oekraïense ministerie van Buitenlandse Zaken eist dat Rusland een einde maakt aan de „illegale diefstal van graan”, evenals „de blokkade van Oekraïense havens”. Ook eist het een vrije doorgang van onder andere Oekraïense koopvaardijschepen. Het Kremlin ontkent noch bevestigt de aantijging en zegt geen informatie te hebben over een eventuele graandiefstal.
Oekraïne is wereldwijd een belangrijke graanexporteur. Het levert voornamelijk aan Afrika, het Midden-Oosten en andere delen van Azië. Door de Russische inval is het voor Oekraïne onmogelijk om via de eigen havens graan te exporteren.
Donderdag maakte Bulgarije bekend dat Oekraïens graan voortaan ook via de Bulgaarse havenstad Varna zijn weg naar andere landen kan vinden.
Het Centraal Orgaan opvang asielzoekers COA verwacht dat er in het weekeinde voldoende plaats voor asielzoekers zal zijn in het opvangcentrum in Ter Apel. Vrijdag waren 1900 van de 2000 beschikbare plekken bezet. Als er geen bijzondere dingen gebeuren, zal er zaterdag en zondag ook voldoende ruimte zijn, denkt een woordvoerder.
Sinds vorige week mogen er niet meer dan 2000 asielzoekers verblijven in het aanmeldcentrum in Ter Apel. Het COA moest tenten voor noodopvang weghalen. Sindsdien springen gemeenten bij door extra noodopvangplekken beschikbaar te stellen. Veel gemeenten noemen de situatie in Ter Apel mensonwaardig.
Het COA is blij dat er onderdak is voor elke asielzoeker, maar zou liever zien dat gemeenten grote locaties voor langere tijd beschikbaar stellen. Dan zouden vluchtelingen ook een tijd op dezelfde plek kunnen blijven wonen en werken. Volgens een woordvoerder zijn er met verschillende gemeenten gesprekken gaande over de inrichting van leegstaande grote gebouwen.
Europese landen moeten zich niet door Rusland uiteen laten drijven, vanwege de Russische eis aan enkele landen om gas voortaan in roebels te betalen. Dat vindt minister Sigrid Kaag van Financiën. „Het is aan ons allemaal om er, samen met de Europese Commissie, voor te zorgen dat dit niet gebeurt.”
Rusland heeft de toevoer van gas aan Polen en Bulgarije deze week stopgezet, omdat beide landen weigeren het Russische gas in roebels te betalen. De Europese lidstaten hebben afgesproken hun gasleveranties aan Rusland in euro’s of in dollars te blijven betalen. Deze afspraken maken onderdeel uit van het sanctiepakket tegen Rusland en Russische bedrijven.
„We moeten ons aan de sancties houden, anders ondermijn je je eigen sancties”, stelde Kaag als vicepremier in een persconferentie na de ministerraad. Kaag ziet dat Russen eropuit zijn om tweedeling te zaaien, met hun besluit de gastoevoer aan Polen en Bulgarije stop te zetten. De Europese lidstaten moeten niet in die val trappen, zei ze.
Kaag beseft dat Nederland minder afhankelijk van Russisch gas is dan andere landen. „Daarom is het zaak dat we die andere landen ondersteunen.” Zij mogen „niet het slachtoffer worden van de keuze die de Russen nu weer maken.”
Bijna 1200 lijken van burgers zijn inmiddels gevonden in het gebied rond de Oekraïense hoofdstad Kiev sinds de aftocht van de Russische invasietroepen daar. Het aantal loopt nog steeds op. Ongeveer 200 mensen gelden als vermist.
De politiechef van de regio sprak op televisie over tot nu toe 1187 „vreedzame burgers die zijn omgekomen door het Russische leger”.
Rusland viel eind februari Oekraïne binnen en bezette ruim een maand lang gebieden in de buurt van Kiev. Meteen na de terugtrekking werden al honderden burgers dood aangetroffen, velen van hen in het stadje Boetsja. De beelden veroorzaakten afschuw over de hele wereld. Zelfs het woord volkenmoord viel. Moskou ontkende elke schuld en zei dat Oekraïne alles in scène had gezet, zonder met bewijs te komen.
Advertentie
De gemeente Wageningen vangt Oekraïense vluchtelingen op bij gastgezinnen thuis. „De vrijwillige inzet van gastgezinnen is onmisbaar voor de opvang van vluchtelingen uit Oekraïne in onze stad”, zo laat de gemeente weten. De opvang van de Oekraïners bij Wageningse gastgezinnen is opvallend, omdat deze buiten de landelijke organisatie RefugeeHomeNL om wordt geregeld.
In Wageningen heeft nu niet die landelijke organisatie, maar de lokale club Welkom in Wageningen de opvangplekken bij gastgezinnen geregeld. Volgens een woordvoerder van de organisatie gaat het om ongeveer veertig Oekraïners.
Het zijn mensen die tot dusver in hotel WICC in Wageningen verbleven. Die gemeentelijke opvanglocatie gaat dicht en de vluchtelingen worden verspreid over een aantal kleinere opvanglocaties. En een deel kan dus bij gastgezinnen terecht. „Mede door deze gastgezinnen kunnen de ongeveer 125 vluchtelingen die nu in het WICC zitten in Wageningen blijven”, zo schrijft de gemeente.
Via RefugeeHomeNL, het landelijke samenwerkingsverband dat in opdracht van de overheid de opvang bij gastgezinnen organiseert, staan al duizenden gezinnen klaar om mensen in huis te nemen. Toch komt het project nog maar langzaam op gang, zo erkende ook staatssecretaris Eric van der Burg (Asiel) eerder al. Een proef met de opvang loopt nu in Amsterdam, Eindhoven en Rotterdam. Slechts bij enkele tientallen gastgezinnen zijn volgens de laatste stand van zaken nu vluchtelingen geplaatst.
Op meerdere plekken in Nederland wordt woensdag tijdens de Dodenherdenking stilgestaan bij de oorlog in Oekraïne.
Rond de herdenking in Almelo zullen gevluchte Oekraïense kinderen liederen zingen. Dat gebeurt bij een concert in de Grote Kerk in de Twentse stad, na afloop van de officiële herdenking. Volgens de gemeente Almelo gaat het om „Oekraïense kinderen die op dit moment met hun moeder in Nederland zijn”.
In Aalsmeer wordt na de twee minuten stilte niet alleen het Wilhelmus gespeeld, zoals gebruikelijk, maar deze keer ook het volkslied van Oekraïne. Dat heet Sjtsje ne vmerla Oekrajiny, oftewel Oekraïne is nog niet vergaan. Na het Oekraïense volkslied volgt de kranslegging. Eerder op de avond vertelt auteur Marianne Knecht over de ervaringen van haar Oekraïense moeder in de Tweede Wereldoorlog.
Bij de herdenking in het Overijsselse Olst vertelt een vrouw die 19 jaar geleden van Oekraïne naar Nederland is verhuisd wat het effect van de oorlog op haar en haar familie is. In Lochem leggen vertegenwoordigers van inwoners uit Oekraïne een krans. In Kampen en in IJsselmuiden dragen Nederlandse en Oekraïense kinderen gedichten voor, vlak voordat de twee minuten stilte beginnen.
Ook tijdens de Dodenherdenking in Diemen wordt stilgestaan bij de oorlog in Oekraïne. Bij de kranslegging speelt een harmonie een patriottisch Oekraïens lied „als uiting van medeleven met de bevolking van Oekraïne”.
De dertig Nederlandse marechaussees die naar Oekraïne afreizen voor onderzoek naar oorlogsmisdaden vertrekken „in de eerste helft van mei”, zegt buitenlandminister Wopke Hoekstra. Zij blijven voor een periode van twee weken in de omgeving van de hoofdstad Kiev, onder de vlag van het Internationaal Strafhof.
Donderdag meldden bronnen al aan het ANP dat Nederland enkele tientallen marechaussees zou sturen voor het onderzoek. Nederland heeft mede door het onderzoek naar de ramp met de MH17 al veel kennis opgedaan op forensisch vlak. Vrijdag werd het definitief besloten in de ministerraad.
Het is volgens Hoekstra „niet uit te sluiten” dat de onderzoekers ook naar Boetsja gaan, de voorstad van Kiev waar een bloedbad werd aangericht. De honderden omgekomen burgers die er zijn aangetroffen, zijn volgens Oekraïne gedood door Russische soldaten. Hoekstra benadrukt wel dat het aan het Strafhof is waar onderzoek wordt gedaan en wil verder „voorzichtig zijn met speculatie”.
De Russische centrale bank heeft het belangrijkste rentetarief voor de tweede keer op rij verlaagd. Met de verlaging van de leenkosten hoopt de centrale bank de Russische economie, die hard wordt getroffen door de westerse sancties vanwege de oorlog in Oekraïne, te ondersteunen.
Oekraïne hoopt vrijdag burgers te evacueren uit de door Russen belegerde staalfabriek in Marioepol. „Vrijdag staat een operatie gepland om burgers uit de fabriek te krijgen”, meldt het kantoor van president Volodimir Zelenski, zonder details te geven.
VN-topman António Guterres zei donderdag na zijn ontmoeting met Zelenski dat intense discussies gaande waren om evacuatie vanuit het immense Azovstal-complex mogelijk te maken. Guterres was eerder in de week bij de Russische president Vladimir Poetin en kreeg van hem de toezegging dat de Verenigde Naties samen met het Rode Kruis betrokken worden bij het instellen van een humanitaire corridor vanuit Marioepol.
De reddingsmissie is gearriveerd in Zaporizja, liet een Oekraïense majoor rond het middaguur weten volgens CNN. Die stad ligt op ruim 200 kilometer ten noordwesten van Marioepol.
Een dag eerder was een geplande evacuatie mislukt omdat Russen een militair veldhospitaal op het complex hadden beschoten. Burgemeester Vadym Bojtsjenko van Marioepol meldde vrijdag dat het aantal gewonden door die aanval tot meer dan 600 is opgelopen. In zijn stad zijn volgens hem meer dan 20.000 mensen omgekomen door het oorlogsgeweld.
Volgens Oekraïense bronnen zijn er circa duizend burgers en zo’n vijfhonderd gewonde militairen in het complex. In de tot puin geschoten stad zelf verblijven nog 100.000 mensen, die volgens de gemeenteraad in levensgevaar verkeren door de bombardementen en gebrek aan voedsel en stromend water.
Moldaviërs maken zich ernstig zorgen dat de oorlog in Oekraïne ook naar hun land zal overslaan. Aanslagen in het aangrenzende Transnistrië en dreigende taal vanuit Moskou geven aan dat die vrees niet geheel ongegrond is.
De Britse regering houdt er rekening mee dat de Russische president Vladimir Poetin een nieuwe wereldoorlog uitroept nu de invasie in het buurland Oekraïne stokt. De Britse minister van Defensie, Ben Wallace, zegt dat het hem niet zou verbazen als Poetin binnenkort de oorlog aan de „nazi’s van de wereld” gaat verklaren.
De Russische leider zou dan ook een „massale” mobilisatie van Rusland kunnen afkondigen. Volgens de Britse krant Daily Mail gaat Wallace uit van 9 mei, de dag waarop de overwinning op nazi-Duitsland wordt gevierd.
Moskou noemt de Russische invasie, die op 24 februari begon, een speciale operatie om Oekraïne van nazi’s te verlossen. Wat eigenlijk als korte actie was bedoeld, dreigt uit te lopen op een lange strijd. Volgens Wallace heeft Poetin bij veel van diens oorlogsdoelstellingen „gefaald”. In het Westen wordt inmiddels rekening gehouden met een jarenlange oorlog.
Omdat westerse landen geld en wapens aan Oekraïne leveren, wijst het Kremlin met regelmaat op zijn kernwapens om zo het Westen te intimideren. De Russische minister van Buitenlandse Zaken Sergej Lavrov zei onlangs dat het gevaar van een kernoorlog groot is.
Twee Britten die als vrijwilligers hulp verlenen in Oekraïne, zijn afgelopen maandag door Russische troepen vastgezet op verdenking van spionage. Een hulporganisatie en familie van een van de twee melden dat vrijdag.
Paul Urey en Dylan Healy werden vastgezet bij de zuidoostelijke stad Zaporizja, laat Presidium Network weten. De humanitaire organisatie die in Oekraïne actief is, had geen banden met de Britten die op eigen gelegenheid Oekraïners probeerden te evacueren. Wel had de organisatie hulp aangeboden.
Rusland bevestigt Kiev met raketten te hebben aangevallen. De Oekraïense hoofdstad kwam donderdag voor het eerst sinds half april onder Russisch vuur te liggen, toen VN-chef António Guterres er op bezoek was.
Het Russische ministerie van Defensie claimt een productiefaciliteit van ruimtevaartbedrijf Artem te hebben vernietigd met langeafstandsraketten die heel precies een doel kunnen raken. Vanuit Kiev kwamen al meldingen van schade.
De Nederlandse ambassade in Kiev gaat vrijdag weer open. Minister Wopke Hoekstra (Buitenlandse Zaken) heeft dat gezegd voor aanvang van de ministerraad.
De ambassade was vlak na de Russische invasie in Oekraïne verplaatst van de hoofdstad naar de stad Lviv in het westen van het land. Deze plek werd daarna ook verlaten.
In een reportage in het tijdschrift Time spreekt de Oekraïense president Volodimir Zelenski donderdag uitgebreid over zijn ervaringen tijdens de oorlog in zijn land. Hij vertelt onder meer hoe het Oekraïense leger hem in de eerste dagen van de oorlog waarschuwde voor Russische parachutisten die in Kiev landden en probeerden hem te overmeesteren.
Time-verslaggever Simon Shuster bracht eerder deze maand twee weken door in de bunker in de Oekraïense hoofdstad van waaruit Zelenski opereert. „Russische troepen kwamen aan het begin van de oorlog op slechts enkele minuten afstand van Zelenski”, kreeg Shuster daar van een belangrijke presidentiële adviseur te horen. Het Russische geweervuur zou tot in het kantoor van de president te horen zijn geweest.
Tijdens die begindagen kreeg Zelenski ook het aanbod om Oekraïne met behulp van de Amerikanen of Britten te verlaten en naar bijvoorbeeld Polen te vluchten, waarop de president zei dat hij „geen lift nodig heeft, maar munitie”.
De atoomwaakhond van de Verenigde Naties IAEA onderzoekt of er een raket rechtstreeks over een kerncentrale is gevlogen, zoals Oekraïne beweert. Als dit inderdaad het geval is, is volgens IAEA-baas Rafael Grossi sprake van een „zeer ernstig” incident.
Donderdag liet de atoomwaakhond weten dat Oekraïne er officieel melding van heeft gemaakt dat er op 16 april een raket over de kerncentrale van Joezjnoöekrajinsk vloog, in het zuiden van het land. „Als zo’n raket was neergekomen, had dit een ernstige impact kunnen hebben op de kerncentrale”, zegt Grossi, eraan toevoegend dat dit „mogelijk tot een nucleair ongeluk” had kunnen leiden.
De IAEA-chef zei niets over wie de raket zou hebben afgevuurd. Oekraïne heeft Rusland er meermaals van beschuldigd onvoorzichtig met Oekraïense kerncentrales om te gaan. Grossi bezocht het land deze week om de situatie ter plekke te beoordelen.
De raketaanvallen die Kiev donderdag troffen, vonden volgens Volodimir Zelenski plaats op het moment dat de Oekraïense president de gesprekken met VN-chef António Guterres afrondde. In zijn gebruikelijke videoboodschap zegt Zelenski dat deze actie „de ware aard” van Rusland laat zien en vraagt om een „passende, krachtige reactie”.
De Oekraïense hoofdstad kwam voor het eerst sinds half april onder Russisch vuur te liggen. Bij de aanval op onder meer een wooncomplex zouden meerdere slachtoffers zijn gevallen. Volgens de Oekraïense president „wil het Kremlin de Verenigde Naties - en alles wat deze organisatie vertegenwoordigt - vernederen”.
VN-baas António Guterres heeft donderdag met de Oekraïense president Volodimir Zelenski gesproken over de evacuatie van inwoners uit de havenstad Marioepol. Guterres meldde dat hij dinsdag van de Russische president Vladimir Poetin de toezegging heeft gekregen dat de Verenigde Naties samen met het Rode Kruis betrokken worden bij het instellen van een humanitaire corridor in Marioepol.
Zelenski was optimistisch na het gesprek met Guterres. Hij gelooft dat er nu ook een einde kan komen aan het beleg van de Azovstal-fabriek in de stad. De fabriek is omsingeld door Russische troepen, die bijna de hele stad hebben ingenomen. Het is niet duidelijk hoeveel mensen er nog verblijven. Het gaat volgens Oekraïense bronnen om duizend burgers en zo’n vijfhonderd gewonde militairen.
Het Russische leger heeft donderdag volgens de Oekraïense regering burgerdoelen in Kiev bestookt. Daardoor is een onbekend aantal slachtoffers gevallen. Moskou meldde eerder op de dag zware luchtaanvallen op Oekraïne te hebben uitgevoerd op louter militaire doelwitten.
De luchtmacht zou 76 militaire objecten hebben gebombardeerd. Nog eens 38 andere werden bestookt met raketten. Daaronder waren zes munitiedepots, aldus het Russische ministerie van Defensie. De berichten konden niet onafhankelijk worden geverifieerd. Rusland gaf ook niet aan waar het toesloeg.
De Russische miljardair Oleg Tinkov heeft zijn aandeel van 35 procent in de door hem opgerichte TCS Groep verkocht. Onderdeel van TCS is de Tinkoff Bank, de op één na grootste particuliere bank van Rusland. De verkoop van de aandelen komt ruim één week nadat Tinkov ongekende kritiek uitte op de oorlog in Oekraïne.
Minister Wopke Hoekstra (Buitenlandse Zaken) vindt de afweging om zware wapens, zoals pantserhouwitsers, naar Oekraïne te sturen „verantwoord”. Dat zegt hij tegen het ANP, na een gesprek met de Britse buitenlandminister Liz Truss. Met haar besprak hij onder meer „een adequate bewapening” van Oekraïne in de strijd tegen Rusland.
Binnen de krijgsmacht waren er bedenkingen over het sturen van de artilleriewapens, omdat het gevolgen kan hebben voor de inzetbaarheid en slagkracht van de Nederlandse krijgsmacht. „Je kijkt elke keer in hoeverre dat knelt”, zegt Hoekstra daarover. „Maar de reden dat je het doet is omdat het land in een gevecht om leven en dood is verwikkeld.”
Advertentie
