President Poetin gaf zondag als opperbevelhebber van de Russische strijdkrachten (900.000 man, waarvan 50.000 bij de Strategische Raketeenheden) opdracht eenheden die beschikken over afschrikwekkende wapens in een hogere staat van paraatheid te brengen.

Helemaal als een verrassing komt de stap niet. De Russische invasie in Oekraïne verloopt minder vlot en vlekkeloos dan gehoopt. Bovendien is de nucleaire optie altijd goed voor de onderhandelingspositie van Moskou.

Rusland en de VS zijn de twee grootste kernmachten ter wereld. Beide mogendheden beschikken over zo’n 6000 kernwapens. Met deze nucleaire wapens kan Rusland niet alleen Oekraïne onder vuur nemen, maar ook de VS en Europa, waaronder Nederland.

Moskou beschikt over drie soorten kernwapens. In de eerste plaats zware, ballistische (via de ruimte afgeschoten) SS-18-raketten met een intercontinentaal bereik, geplaatst in silo’s. „Met deze zware kernwapens, voorzien van ten minste tien kernkoppen kan Rusland de VS bereiken”, legt defensiedeskundige Danny Pronk van Instituut Clingendael uit. Bereik: meer dan 10.000 kilometer.

Onderzeeboot

Rusland kan verder ook kleinere kernwapens, SS-25 (één kernkop) en SS-27 (drie kernkoppen), afvuren vanaf vrachtwagens en vanuit silo’s. „Door hun verplaatsing in bossen en over toendra’s zijn deze veel lastiger te traceren”, legt Pronk uit.

De derde categorie betreft ballistische kernwapens die vanaf nucleair aangedreven onderzeeboten kunnen worden afgevuurd. „Zo’n onderzeeboot kan zich langdurig onder water schuilhouden. Vanaf de poolregio kan Rusland de VS treffen.”

De elf Russische onderzeeboten beschikken elk over twintig ballistische raketten (SS-N-23 Sineva, SS-N-30 Bulava). Elke raket is voorzien van ten minste drie tot vijf kernkoppen, waarmee de Russische marine zomaar zestig tot honderd kernladingen kan lanceren.

Lees ook

Is het Poetin ernst met inzet kernwapens?

Verder kan het Russische leger kruisvluchtwapens met kernkoppen lanceren. Vanaf het vasteland, maar ook met strategische bommenwerpers. De luchtmacht telt zestien moderne TU-160 Blackjack-straalvliegtuigen en zestig TU-95 Bearpropellorvliegtuigen, die ruim dertig jaar oud zijn. De kruisraketten hebben een bereik van zo’n 3000 kilometer. „De Russen moeten dus wel eerst een stukje vliegen, voordat ze Amerika kunnen belagen.”

Ten slotte heeft Rusland in Kaliningrad, een Russische enclave tussen Polen en Litouwen, bijvoorbeeld tactische Iskanderraketten gestationeerd met een bereik van 500 tot 700 kilometer. „Dit type kernwapen is meer bedoeld voor het slagveld. Poetin kan daarmee echter wel Warschau en Berlijn onder vuur nemen.”

Het Russische kernwapenarsenaal bestaat voor meer dan de helft uit modern materiaal. De afgelopen tien tot vijftien jaar heeft Poetin zijn kernwapens sterk gemoderniseerd. „Zo’n 60 tot 70 procent van het kernwapenarsenaal is up to date.”

„De Russen hebben in hun defensiestrategie altijd prioriteit gegeven aan de strategische afschrikking met kernwapens”, zegt Pronk. De modernisering is nog niet afgerond. De zware SS-18-raketten moeten nog worden vervangen door een nieuwe, zwaardere raket.

Antwoord Westen

Het Westen, met de VS voorop, beschikt over een gelijkwaardig en gelijksoortig kernwapenarsenaal. Groot-Britannië en Frankrijk tellen elk vier nucleaire onderzeeboten, waarvan er permanent eentje ergens ter wereld op patrouille is. Deze onderzeeboten zijn uitgerust met twintig ballistische raketten met kernwapens.

Europa beschikt niet over kruisraketten. Alleen zijn in Duitsland, Italië, Nederland en België zo’n 200 Amerikaanse kernbommen opgeslagen op luchtmachtbases, waaronder Volkel. Besluit de NAVO tot inzet, dan dragen de VS deze kernkoppen over aan de vier bondgenoten om ze eventueel af te gooien met bommenwerpers.

Met het verhogen van de staat van paraatheid van kernwapens neemt de dreiging van wapengekletter met kernkoppen toe. Een miscalculatie tussen Oost en West kan desastreuze gevolgen hebben.