Zolang de Verenigde Staten bestaan, is er het dilemma: hoe verhouden de president en de vicepresident zich tot elkaar? „Ben je als vicepresident te zichtbaar dan wordt de president boos. Ben je onzichtbaar, dan denken mensen dat je niet genoeg doet”, stelt Elaine Kamarck van denktank Brookings Instituut. „Presidenten willen vooral niet worden overschaduwd door hun plaatsvervanger.”

Onder Democraten klinkt gemor over Harris. Wat zien we van haar? Wat blijft er over van haar mooie woorden tijdens de campagne? En hoe moet het in 2024?

Van Harris’ voorganger, Mike Pence, werd soms gezegd dat hij als een sfinx achter president Trump stond. „Maar hij was wel zichtbaar”, zegt Kamarck. En inmiddels is ook bekend dat Pence op tal van momenten geprobeerd heeft Trump te matigen in zijn uitspraken of hem bij te sturen als de president al te wilde plannen had. Iedereen wist dat Pence de plaatsvervanger van Trump was die altijd paraat was.

De verwachtingen bij het aantreden van Kamala Harris waren hooggespannen. Ze stond bekend als een scherpzinnig juriste die verbaal heel sterk was. Als openbaar aanklager in Californië had ze de reputatie stevig te kunnen doorpakken. Bovendien had ze, naast de bejaarde Biden, met haar 57 jaar een jeugdig imago.

Maar het allerbelangrijkste was voor veel kiezers dat Kamala Harris een vrouw is en een Aziatisch-Amerikaanse achtergrond heeft. Dat maakte haar tot de bekroning van tientallen jaren emancipatiestrijd van vrouwen, Afro-Amerikanen en Aziatische immigranten in de VS. Haar verkiezing kon voor velen daarom niet meer stuk. Die gedachte voedde ze zelf ook. In haar overwinningstoespraak zei ze: „Hoewel ik misschien de eerste vrouw in deze functie ben, zal ik niet de laatste zijn. Elk klein meisje dat vanavond kijkt, ziet dat dit een land van mogelijkheden is.”

Al bij de inauguratie van Biden en Harris waarschuwde Doug Schwartz van onderzoeksbureau Quinnipiac University Poll dat Harris alleen maar kon tegenvallen. „De verwachtingen zijn zo hooggespannen dat Kamala Harris die nooit kan waarmaken.” Dat is uitgekomen. De waarderingscijfers voor haar zijn laag. Volgens onderzoeksbureau YouGov vindt 40 procent van de Amerikanen dat ze goed bezig is. Daar staat tegenover dat 52,4 procent ronduit zegt ontevreden te zijn. De laatste Amerikaanse vicepresident die slechter scoorde dan Harris was Dick Cheney, de tweede man tijdens het presidentschap van George W. Bush.

Immigratie

Democraten die Harris door dik en dun steunen zeggen dat de vicepresident van Biden te weinig ruimte krijgt om zich te profileren. Naaste medewerkers van de president ontkennen dat. Biden en Harris lunchen wekelijks een keer met elkaar om bij te praten. Biden is er ook stellig van overtuigd dat hij zijn plaatsvervanger serieuze portefeuilles heeft gegeven: immigratie, wapenbezit en –na aandringen van Harris zelf– de bescherming van het kiesrecht. De mensen rondom Harris zeggen daarentegen dat de president welbewust deze beleidsterreinen aan de vicepresident heeft gegeven omdat hij weet dat daar geen eer aan valt te behalen.

Op het gebied van immigratie heeft Harris nauwelijks iets bereikt. Net als veel van haar partijgenoten had ze destijds felle kritiek op de aanpak van oud-president Trump. Maar na een paar maanden was wel duidelijk dat zij geen koerswending teweegbracht. Daarbij kwam het verwijt dat ze zich onvoldoende inspande om greep te krijgen op de problematiek. Zo duurde het maanden voordat zij zelf een keer aan de grens ging kijken. Conservatieve politici vinden haar bij de aanpak van het immigratieprobleem niet streng genoeg; progressieve partijgenoten vinden haar juist te streng.

Verkiezingen 2024

Als het gaat om wapenbeheersing heeft ze nog geen enkele concrete maatregel kunnen nemen. En bij de hervorming van het kiesrecht heeft Biden zelf recent het heft weer in handen genomen door in de stad Atalanta bij de Senaat aan te dringen op spoed bij de behandeling van twee kieswetten.

Kamala Harris leek de belofte voor 2024. Algemeen werd gezegd dat ze bij de volgende presidentverkiezingen de kandidaat van de Democraten zou worden. Inmiddels zijn er binnen haar partij die zich afvragen wie in haar plaats op het stembiljet kan staan. Bij haar eigen achterban bladdert haar imago snel af. Daarnaast is een veeg teken dat Biden zelf er steeds nadrukkelijker op zinspeelt zich in 2024 toch nog een keer kandidaat te stellen.