President Joe Biden zette afgelopen maandag zijn handtekening onder een wet waardoor begonnen kan worden met de renovatie van de Amerikaanse infrastructuur, een mega-operatie die nauwelijks haar weerga kent. Hoewel de president dat niet zo nadrukkelijk zei, kwam deze wet door het Congres mede dankzij de steun van een betrekkelijk kleine groep Republikeinen: negentien in de Senaat en dertien in het Huis van Afgevaardigden. Deze Congresleden stapten over hun eigen schaduw heen om de opknapbeurt van de wegen, bruggen, spoorlijnen en waterleidingen in de VS mogelijk te maken.

Dat deze hersteloperatie dringend noodzakelijk is, beseft zo ongeveer iedere Amerikaan. De infrastructuur van de VS verkeert in een uiterst belabberde staat. Ook president Trump wilde de klus al aanpakken. Maar hij kreeg de handen van de parlementariërs niet op elkaar, vooral omdat de Democraten tegenstemden.

Toch zijn Trump en veel van zijn partijgenoten niet blij dat er nu iets aan de slechte wegen en krakkemikkige bruggen wordt gedaan. Het pijnpunt is namelijk dat het uit de koker van de regering-Biden komt. En dat is in hun ogen per definitie verkeerd.

Bedreigingen

Dat enkele Republikeinen hun stem aan het wetsvoorstel van de huidige president hebben gegeven, wordt deze volksvertegenwoordigers dan ook zeer kwalijk genomen. Voormalig stafchef van het Witte Huis Mark Meadows zei dat met zoveel woorden. En Trump vindt dat de Republikeinen die hebben voorgestemd zich moeten schamen dat ze het voorstel van de huidige president hebben gesteund. „Ze dienen uit alle politieke commissies te worden gezet, zodat ze geen invloed meer hebben.”

Die kritiek was nog betrekkelijk mild vergeleken met de reacties van andere Republikeinen. Afgevaardigde Marjorie Taylor Greene noemde haar fractiegenoten „verraders van de partij.” Daarbij riep ze via Twitter haar achterban op de „afvalligen” te bellen of te mailen om ze te laten weten dat ze ontrouw waren geworden aan de Republikeinse zaak. Om verbolgen kiezers een handje te helpen, twitterde Taylor Greene de persoonlijke telefoonnummers van een twaalftal voorstemmers.

Een van hen, de Republikein Fred Upton, afgevaardigde uit de staat Michigan, meldde vorige week aan de media tal van verwensingen en doodsbedreigingen te hebben ontvangen, zoals: „Je bent een stuk vuil, ik hoop dat je sterft” of „Vuile verrader, we weten je te vinden.” Ook andere Republikeinse voorstemmers verklaarden deze week dat hun voicemail en inbox overlopen met bedreigingen.

„Er is onder de Republikeinen duidelijk een campagne gaande om gematigde volksvertegenwoordigers in diskrediet te brengen,” zegt Rick Hasen, kiesrechtgeleerde aan de University of California. „Je kunt zelfs spreken van een zuiveringsactie. Politici die proberen in het politieke midden te opereren, worden door de Trumpaanhangers gemarginaliseerd. Daarbij wordt geen enkel middel geschuwd.”

Zorgwekkend noemt Hasen het dat de politieke leiders nauwelijks pogen de gemoederen tot bedaren te brengen. „Kevin McCarthy, de Republikeinse fractieleider in het Huis van Afgevaardigden, lijkt het allemaal maar te laten gebeuren. Ik denk uit angst om in ongenade te vallen bij Trump.”

Oude kraai

Dat dit laatste een reëel risico is, weet inmiddels de Republikeinse Senaatsleider, Mitch McConnell. Omdat hij de infrastructuurwet van Biden steunt, noemt Trump hem „een krassende oude kraai.”

Nu is het wel zo dat de twee Republikeinse kopstukken al langer zijn gebrouilleerd. Het zit Trump nog steeds niet lekker dat McConnell begin dit jaar stevige kritiek had op de rol die de president speelde rond de bestorming van het Capitool.

De Senaatsleider vindt dat Trump toen de gebeurtenissen te veel op hun beloop liet. En al ging McConnell niet zover om een afzettingsprocedure van Trump te steunen, het feit dat hij kritisch was, vergeeft Trump hem –naar zijn eigen zeggen– nooit meer.

Daarbij komt ook dat McConnell niet wil meegaan in de theorie van Trump dat de verkiezingsuitslag van november vorig jaar is gestolen. Juist op het moment op 6 januari dat de relschoppers het Capitool binnendrongen, hield de Republikeinse leider een toespraak in de Senaatszaal. Hij waarschuwde voor het effect van het verbreiden van twijfel over de verkiezingsuitslag. McConnell zei: „Als deze verkiezingen zouden worden vernietigd door louter beschuldigingen van de verliezende partij, zal onze democratie in een neerwaartse spiraal terechtkomen. We zullen dan nooit meer meemaken dat de hele natie een verkiezingsuitslag accepteert. Elke vier jaar ontbrandt dan een strijd om de macht.”

Ondanks die waarschuwing hebben Trump en zijn getrouwen in het achterliggende jaar voortdurend geroepen dat de verkiezingsuitslag van vorig jaar is gemanipuleerd en Biden dus onwettig in het Witte Huis zit. In verschillende staten, zoals Arizona, Pennsylvania, Texas en Wisconsin, heeft Trump via partijgenoten afgedwongen dat er hertelling of onderzoek naar mogelijke fraude plaatsvond. Geen van die onderzoeken ondersteunde Trumps theorie van verkiezingsfraude. Het meest opvallend was wel het onderzoeksresultaat in de staat Arizona. Daar werd de audit uitgevoerd door het bedrijf Cyber Ninjas, waarvan de eigenaar een fervent aanhanger is van president Trump en zijn fraudetheorie gelooft. Het onderzoek werd grotendeels gefinancieerd door aanhangers van Trump. Democraten noemden vanwege die banden tussen de Republikeinen en de onderzoekers de audit een farce. Ondanks die relatie kwam het bureau na maanden onderzoek tot de conclusie dat Biden inderdaad in Arizona had gewonnen, zwelfs nog met een nog grotere marge voor de Democratische kandidaat dan de officiële telling. Voor Trump was dit een bittere pil, die hij nog steeds niet helemaal heeft doorgeslikt. Hij wil opnieuw een hertelling in Arizona.

Ondanks het ontbreken van zelfs maar een begin van bewijs, blijft Trump volhouden dat de verkiezingsuitslag is gestolen. Uit een peiling die deze week werd vrijgegeven door het Public Religion Research Institute blijkt dat twee derde van de Republikeinen nog steeds gelooft dat Trump heeft gewonnen. Bijna een derde van de Republikeinen gaat zelfs zover dat Amerikaanse patriotten mogelijk hun toevlucht moeten nemen tot geweld „om ons land te redden.”

„Ook onder Congresleden zijn er die deze beweringen van Trump geloven,” zegt Rick Hasen. „En de rest zwijgt vooral om de eigen politieke carrière geen schade te berokkenen. Want wie zich tegen Trump keert, krijgt straffe tegenwind”, zegt Hasen.

Sleutelposities

De politicoloog constateert dat de invloed van Trump in het achterliggende jaar bepaald niet minder is geworden. Hij wijst erop dat in verschillende cruciale staten inmiddels sleutelposities worden bezet door Republikeinen die Trump steunen. „Het zijn mensen die bij de organisatie van verkiezingen aan de knoppen draaien.”

Daarnaast noemt Hasen de invoering van nieuwe of aangescherpte kieswetten in staten waar de Republikeinen het nu voor het zeggen hebben. „Het stemmen per brief en andere kiesrechtmogelijkheden voor achterstandsgroepen worden daardoor moeilijker. Dat treft vooral armen en zwarten die traditioneel op de Democraten stemmen.”

Michael Waldman, die als president van het Brennan Center een van de autoriteiten van het land is op het gebied van Amerikaanse verkiezingen, zei deze week in de Britse krant The Guardian dat „de grote leugen van de gestolen verkiezingen nu alomtegenwoordig is. Hoe harder Trump schreeuwt, hoe meer zijn aanhangers denken dat hij de waarheid spreekt. In toenemende mate is de institutionele machinerie van de Republikeinse partij georganiseerd rond trouw aan de grote leugen en de bereidheid om de volgende verkiezingen naar hun hand te zetten. Dat is angstaanjagend voor de toekomst van de Amerikaanse democratie.”

Een kans?

Of de oud-president in 2024 werkelijk weer wil proberen het Witte Huis te veroveren, kan niemand met zekerheid zeggen. Zijn partijgenoot Chris Christie zei deze week dat elke speculatie daarover zinloos is. Wel valt op dat Trump geregeld partijbijeenkomsten belegt, die veel weg hebben van verkiezingsrallies. En ze trekken aanzienlijke groepen aanhangers.

Toch zijn er deskundigen die twijfelen of het The Donald zal lukken terug te keren in het ambt van president. Allan Lichtman, hoogleraar Amerikaanse politieke geschiedenis aan de American University, zegt dat Trump in 2024 geen kans maakt, omdat hij dan te veel verwikkeld zal zijn in tal van rechtszaken.

Lichtman geldt in de VS als een autoriteit als het gaat om het voorspellen van de uitslag van de presidentsverkiezingen. Aan de hand van een door hem ontworpen toets van dertien punten heeft hij sinds 1984 alle uitslagen correct voorspeld, inclusief die van 2016, toen niemand geloofde dat Trump zou winnen. Lichtman: „Trump moet 400 miljoen dollar aan leningen aflossen. Zijn merk faalt. Zijn bedrijven falen. Hij krijgt een enorme controle van de federale belastingdienst voor zijn kiezen. Hij bekleedt geen functie meer. Hij is zijn Twitteraccount kwijt en daarmee een belangrijk middel om zijn achterban te mobiliseren.”