Het Interkerkelijk Contact Overheidszaken (CIO) onderschrijft het advies van het kabinet. „Noodzakelijk en van groot belang is een goede ventilatie”, raadt het CIO kerkelijke gemeenten aan. Goed ventileren is een basisregel, net als handen ontsmetten en afstand houden. Dat geldt niet alleen kerken, maar ook schoolgebouwen.

Wat is ventileren?

Ventileren is lucht verversen: lucht van buiten een gebouw in brengen, terwijl lucht uit het gebouw naar buiten kan bewegen.

Het slechtste wat een kerkelijke gemeente kan doen, is een ventilator in de kerkzaal laten draaien. Lucht verplaatsen werkt averechts: dat kan virusdeeltjes door de hele ruimte verspreiden. Dat is geen ventileren, maar lucht recirculeren.

Welke mogelijkheden hebben kerken om te ventileren?

Er bestaan grofweg twee manieren: natuurlijke en mechanische ventilatie. Een natuurlijke manier van ventileren is ramen en deuren openzetten. Maar wanneer het buiten kouder wordt, is een raampje open zetten een garantie voor klachten. De warmte stroomt weg en de kerkgangers zullen klagen over kou en tocht.

Bij voorkeur wordt de lucht in kerkgebouwen daarom ververst met een mechanisch ventilatiesysteem. Een optie is zogeheten verdringingsventilatie. Zo’n systeem blaast de ventilatielucht met geringe snelheid, laag in de ruimte. Doordat de frisse lucht zich als een ‘deken’ over het onderste deel van de ruimte verspreidt, blijven aerosolen en virusdeeltjes in sommige luchtlagen hangen. De overtollige lucht moet vervolgens een weg naar buiten zien te vinden via kieren, roosters of een open raam. Met klachten over kou en tocht als resultaat.

Wat beter werkt, is gebalanceerde ventilatie van onder meer het Staphorster bedrijf Brink. De ingeblazen lucht kan worden verwarmd, en de overtollige lucht wordt mechanisch afgezogen. Hoeveel lucht er moet worden ingeblazen, is te berekenen met de website eerstehulpbijventilatie.nl.

Waar gaat het vaak mis met ventileren in kerken?

Veel kerken beschikken niet over een gebalanceerd systeem dat warme lucht de kerkzaal inblaast. Lucht die via open ramen of een mechanisch inblaassysteem wordt toegevoerd, is in de herfst en de winter vaak koud. Dat levert in de winter aanzienlijke tochtklachten op. Het gevolg is dat de koster de ventilatie tijdens de dienst liever uitzet. Er heeft dan geen luchtverversing meer plaats, en het risico op besmetting neemt toe.

Beter is dan om het ventilatiesysteem toch te laten draaien en de kerkgangers te vragen zich te kleden op kou en tocht.

En wat kunnen de scholen doen?

Op scholen is het lastig voor leerlingen om afstand te houden tot medeleerlingen. Kan dat wel, dan lichten ze onderling vaak de hand met de afstandsregel. Op scholen hebben dan ook relatief veel besmettingen met Covid-19 plaats. Dat maakt het belang van goede ventilatie in schoolgebouwen duidelijk.

In de regel is het in de wat oudere gebouwen niet zo goed gesteld met de ventilatiemogelijkheden. Dat betreft 926 van de 7340 schoolgebouwen, aldus ANP. Het kabinet heeft 360 miljoen euro uitgetrokken voor betere ventilatie. Scholen kunnen een subsidieaanvraag doen. Wordt die gehonoreerd, dan krijgen ze 30 procent van het benodigde bedrag vergoed.

Basisscholen in Staphorst hebben als proef een ventilatiesysteem van het bedrijf PlasmaMade gekregen dat aerosolen uit de lucht haalt. Deze minuscule druppeltje bevatten in de regel de meeste virusdeeltjes.

Met een aerosolfilter kunnen de ramen dichtblijven. Maar of dat aan de richtlijnen van Rijksoverheid voldoet, is de vraag. De website meldt: „Een afzuiging die de lucht filtert en schoon terugblaast, voldoet niet (recirculatie). Hierbij komt geen verse lucht van buiten naar binnen.”

En luchtionisatie? Hoe staat het daarmee?

De status daarvan is nog steeds niet veranderd. De gereformeerde gemeenten van Nunspeet en Rijssen-West, de hersteld hervormde gemeente van Woudenberg en tal van andere kerkelijke gemeenten hebben goede ervaringen ,met de systemen van SuWoTec uit Enter of van FreshLight uit Woudenberg.

Maar het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM) heeft de techniek nog steeds niet goedgekeurd als maatregel tegen corona. Daarom staat ionisatie, ondanks veelbelovende claims, vooralsnog niet in het lijstje van basismaatregelen van de overheid.