De 65 meter hoge toren van de Grote Kerk staat scheef en dat zie je bij binnenkomst in het Utrechtse dorp. „De toren beweegt niet meer”, stelt Maarten Bootsma gerust. „In 2013 is hij vastgezet in deze scheve stand.”

De geschiedenis overvalt je als je het kerkgebouw binnenkomt: de herenbanken bij de preekstoel, de rouwborden aan de muur en de grafzerken op de vloer zijn allemaal oud. Het alleroudste is de kostersbank.

De kerk wordt gerestaureerd. „Het werk gebeurt met respect voor toen en straks”, zegt Bootsma, lid van het kernteam ”Werk aan de kerk” van de hervormde gemeente Loenen. „Er komt een nieuwe ondervloer met vloerverwarming in, maar de grafzerken komen terug, eventueel gerestaureerd. Ook de banken blijven, al worden ze wel opgeknapt. Achteraan gaan banken weg, waardoor er meer ruimte ontstaat. De herenbanken worden naar voren gehaald, zodat daarachter ruimte vrijkomt. Ook komen er meer toiletten en een keuken. De kerk wordt duurzaam en multifunctioneel. De totale kosten bedragen ruim 1,6 miljoen euro.”

Legaat

Deze herfst komt er een actie voor de ramen. Bootsma: „In 2016 kreeg de gemeente een legaat met daarbij de vermelding dat dit gebruikt moest worden voor de gebrandschilderde glas-in-loodramen. Dat doen we, maar er is extra geld nodig door onder meer kostenstijgingen.”

Van de tien hoge ramen met de kleine ruitjes in het schip zijn er acht al onderhanden genomen. Door de twee oude ramen kun je niet naar buiten kijken, door de nieuwe wel. Maar je ziet ook iets extra’s: letters.

Ds. P. Nagel, predikant van de hervormde gemeente: „We noemen die letters de echo van de Reformatie of de echo van de liturgie. Het zijn allemaal stukjes Bijbeltekst die te maken hebben met de liturgie: de wet, het gebed, de lofprijzing en dergelijke.”

Er staan bijvoorbeeld een gedeelte van de wet en de woorden ”Alpha en Omega” op. Die laatste woorden komen terug op de ramen in het koor. Daar staat een ontwerp van hoe het daar moet worden. Onderaan de vijf ramen staan de woorden: „Ik ben de Alpha en de Omega, zegt God de Heer. Die is en Die was en Die komt.” Daarboven is de regenboog en zie je allerlei afbeeldingen, onder andere de Duif en het Lam, met een rood hart. Rode spetters vliegen in het rond.

Ds. Nagel legt het uit. „In deze kerk is veel symboliek die met sterven te maken heeft zoals de grafzerken, de rouwborden, het grafmonument in het koor en de grafkelder eronder. De kernboodschap van de christelijke kerk is dat de dood niet het einde is, maar dat er een opstanding van de doden is, door Jezus Christus. Dat is de boodschap van de ramen.”

De ramen zijn niet alleen bedoeld voor kerkgangers. „Je kunt ze vanuit de kerk bekijken, maar van buiten kun je er ook dichtbij komen”, zegt ds. Nagel. „Wij willen een kerk zijn die ontmoeting en verbinding met het dorp zoekt.”

Missionaire kerk

„Het is belangrijk dat je als kerk naar buiten treedt”, vindt Evelien Bosch, lid van het kernteam ”Werk aan de kerk” dat zich bezighoudt met de restauratie. „De kerk is er voor het hele dorp.”

Door de restauratie wordt de kerk toegankelijker voor rouwen en trouwen, vertelt ze. „De banken komen verder van elkaar af te staan, zodat er in het gangpad meer ruimte is voor bruidsparen en voor het dragen van de kist van een overledene. Achter in de kerk ontstaat ruimte om voor en na de begrafenis bij elkaar te komen en wat te eten of te drinken. Die plek kan ook voor allerlei andere activiteiten gebruikt worden, zoals een presentatie of een concert.”

Ze wijst naar de gerfkamer. „Het is de bedoeling dat hier een stilteruimte komt waar mensen op ieder moment van de dag terechtkunnen. We willen daarvandaan een doorkijkje maken naar het koor en naar het schip.”

De ideeën zijn niet uit de lucht komen vallen. In het zomerseizoen is de kerk elke zaterdagmiddag open, voor de toeristen en voor mensen die hier tot rust willen komen.