Vijftien tot twintig Russische Su-24- en Su-30-jachtvliegtuigen namen deel aan de urenlange provocerende acties. Vijf jachtvliegtuigen vlogen erg laag over; op 200 voet (70 meter) boven de Evertsen en op 100 meter langs het marineschip. „Onze mensen konden de piloten zien zitten”, aldus overste Pastoor. „Onverantwoord en niet netjes. ”

De Russische jachtvliegtuigen waren bewapend met bommen en zogenoemde air-to-surface-raketten, bedoeld om vanuit de lucht op een doelwit te vuren. „De jachtvliegtuigen vlogen in een glijpatroon van achteren naar voren over de Evertsen, duidelijk om een aanval met een bom te simuleren”, vertelt kapitein-luitenant ter zee Pastoor telefonisch vanaf het luchtverdedigings- en commandofregat. Ook stoorden de Russen de elektronische apparatuur van het marineschip.

De commandant benadrukt dat elke aanleiding voor de Russische provocatie ontbreekt. „Wij voeren op open zee en in internationale wateren.”

Het incident had donderdag plaats op de Zwarte Zee ten zuidoosten van de Krim. Rusland heeft de Krim, onderdeel van Oekraïne, in 2014 geannexeerd. De Russen vielen woensdag ook de Britse HMS Defender lastig, die dichter bij de Krim voer. De Defender en de Evertsen patrouilleren samen op de Zwarte Zee.

Demissionair minister Ank Bijleveld noemt het optreden van de Russen „onverantwoord.” Nederland doet zijn beklag in Moskou. De provocaties druisen volgens Defensie in tegen het recht op het vrije gebruik van de zee.

Volgens Rusland hebben de jachtvliegtuigen ingegrepen om te voorkomen dat Zr.Ms. Evertsen Russische wateren zou binnenvaren, meldt persbureau Interfax. Ze zouden daarbij op veilige afstand van het schip hebben gevlogen.

Helemaal verrast is Pastoor niet door de Russische intimidatie. „Al bij aankomst op de Zwarte Zee kregen we een Russische escorte.” De overste kenschetst het Russische optreden als „machtsvertoon.” De Evertsen bevond zich tijdens de Russische schijnaanvallen in de hoogste staat van paraatheid. „De bemanning acteerde professioneel, scherp en gefocust.”

De Russen hebben niet gereageerd op een verzoek van de Evertsen via internationale kanalen op veilige afstand te blijven. „De jachtvliegtuigen bleven duidelijk hun bewapening aan ons laten zien.”

Zr.Ms. Evertsen heeft zich niet laten wegjagen door de Russen, stelt Pastoor. „We hebben niet ineens hard gas gegeven. De Evertsen mag in internationale wateren varen.” Het fregat heeft volgens planning z’n weg vervolgd naar Constanza in Roemenië.

Nieuwe provocatie

Woensdag is de Evertsen weer uit Roemenië vertrokken. Pastoor is er bijna 100 procent zeker van weer een Russische escorte te krijgen. Nieuwe provocerende Russische acties sluit de commandant niet uit. „We hopen echter dat de reactie van minister Bijleveld voldoende is om de Russen te weerhouden van nieuwe acties.”

Zr.Ms. Evertsen maakt deel uit van de UK Carrier Strike Group, onder leiding van het vliegdekschip HMS Queen Elizabeth. Het eskader vaart later langs China door naar Japan. Ook daar kan het nog spannend worden.

Dinsdag namen twintig Russische jachtvliegtuigen en heli’s van de Zwarte Zeevloot deel aan een oefening om de Russische luchtverdediging te testen. De operatie wordt gezien als antwoord op een NAVO-oefening die maandag op de Zwarte Zee begon. Oekraïne, de VS en dertig landen doen daar aan mee. Moskou beschouwt de oefening als een veiligheidsrisico en roept de VS op deze te staken.

Zorgen om escalatie op Zwarte Zee

De Organisatie voor Veiligheid en Samenwerking in Europa (OVSE) roept Rusland, Oekraïne en de NAVO op maatregelen te nemen om de spanningen in de Zwarte Zee te beperken.

Alle partijen moeten de grootst mogelijke transparantie tonen over hun militaire activiteiten, zei OVSE-baas Helga Schmid dinsdag in Wenen, nadat vijftien tot twintig Russische gevechtsvliegtuigen het Nederlandse marineschip Evertsen op de Zwarte Zee urenlang intimideerden.

Woensdag was er ook een confrontatie tussen het Britse oorlogsschip HMS Defender en Russische gevechtsvliegtuigen bij de Krim. „Elk van deze incidenten kan uit de hand lopen”, waarschuwt de Duitse OVSE-chef.