Warren stichtte de baptistengemeente in 1980 en dient haar inmiddels meer dan veertig jaar. De kerk groeide uit tot een gemeente met meer dan 25.000 leden. Daarmee is Saddleback Church een van de grootste megakerken in Amerika. In Nederland is Warren vooral bekend geraakt door zijn boeken, waarvan ”Doelgericht leven” het meest populair is.

In een preek, afgelopen zondag, kondigde de predikant zijn vertrek aan. „We gaan op zoek naar een nieuwe voorganger, die de gemeente naar een volgende generatie kan leiden.” Warren vertelde in 1980 te hebben beloofd de gemeente veertig jaar te zullen leiden. „We wisten dat er eens een eind aan onze bediening zou komen.”

Toen in 2020 deze periode voorbij was, voelden hij en zijn vrouw dat ze nog niet konden vertrekken, zei hij. „Mijn vrouw en ik gingen in gebed, maar beiden ervoeren we dat ons werk niet af was. Geen van ons beiden had enige rust bij de gedachte te vertrekken. We hadden geen idee wat de toekomst zou brengen, maar we besloten te blijven totdat God ons duidelijk zou maken dat het tijd is te gaan. God gaf ons de overtuiging dat Hij nog een taak voor ons had. Toen kwam corona en begrepen we waarom we nog moesten blijven.” Nu de coronapandemie aan een einde lijkt te komen, hebben Warren en zijn vrouw de overtuiging dat ze hun werk kunnen beëindigen.

De gemeente gaat nu op zoek naar een nieuwe predikant. Volgens de 67-jarige Warren is deze zoektocht „een groot probleem, ook omdat ik tot nu toe de enige ben geweest die leiding aan de gemeente gaf.” Naar zijn zeggen hebben Warren en de kerkleiding nog niemand op het oog. Maar dat is volgens hem geen probleem. „Je hoeft nog niet te weten waar je eindigt om de eerste stap te zetten. Het gaat erom dat je de eerste stap in het geloof zet. En we hebben houvast aan de eisen die de Bijbel stelt aan een voorganger.”

Mislukking

Randall Balmer, hoogleraar Amerikaanse kerkgeschiedenis aan Dartmouth College in Hanover (New Hampshire), bevestigt dat het vinden van een nieuwe predikant voor Saddlebeck Church moeilijk zal zijn. De opvolging van charismatische voorgangers van een evangelicale gemeente loopt volgens hem vaak uit op een mislukking. „Dat heeft er niet alleen mee te maken dat het op zichzelf al lastig is een charismatisch prediker op te volgen, maar ook met het gebrek aan gedegen confessionele en kerkrechtelijke kaders. Dat is een belangrijk verschil tussen evangelicale gemeenten en andere protestantse kerken. Die hebben een kerkorde. Die biedt houvast.”

Evangelicale gemeenten, zeker als het gaat om megakerken, zijn volgens Balmer vaak gebouwd rond de populariteit en het charisma van de oprichter en voorganger. „Wanneer die vertrekt, raakt niet zelden de gemeente in verval. Dan blijkt dat de gemeente niet is gefundeerd op de Boodschap, maar op de boodschapper.”

Balmer noemt de opvolging van een charismatisch voorganger „een risico” voor het voortbestaan van een gemeente. „Dat is zeker zo als wordt ontdekt dat de predikant in zonde heeft geleefd. De gemeente raakt ontredderd met als gevolg een uitstroom van leden. Dan zijn grote gemeenten nogal eens te vergelijken met de wonderboom uit het Bijbelboek Jona. Maar ook als de voorganger vertrekt vanwege zijn leeftijd, gaat het lang niet altijd goed. Het manco van het leiderschap van charismatische voorgangers is dat ze niet, te weinig, of te laat nadenken over hun opvolging.”

Als voorbeeld noemt Balmer de opkomst en ondergang van de Crystal Cathedral van dr. Robert Schuller in Californië. „Schuller gaf leiding aan een bloeiende gemeente. Hij wilde in 2008 zijn werk overdragen aan zijn zoon. Maar dat liep uit op een fiasco. Van de megakerk is weinig meer over.” En zelfs als een zoon er wel in slaagt het werk over te nemen, verdoft volgens Balmer de glans. „Franklin Graham, de zoon van de wereldberoemde evangelist Billy Graham, doet het heel redelijk. Desondanks hoor je mensen geregeld zeggen dat het niet zijn vader is.”