Onderzoekers berekenden dat er alleen al in de lucht boven de VS 1100 ton microplastic zweeft. Evenveel als 130 miljoen plastic waterflessen, maar dan in stukjes van maximaal 5 millimeter groot. Dat schreven ze dinsdag in het wetenschappelijk tijdschrift PNAS.

Waar komt dat microplastic vandaan?

Het meeste plastic (84 procent) is afkomstig van het wegverkeer, met name van rollende autobanden op snelwegen in stedelijke gebieden. Autobanden bestaan niet uit puur rubber, maar bevatten ook synthetische rubbers en andere chemicaliën. De gangbare snelheid van 100 kilometer per uur levert voldoende luchtwervelingen op om de deeltjes hoog in de atmosfeer te brengen.

Uit de oceanen is zo’n 11 procent afkomstig. Via waswater komen veel microplastics uit synthetische kleding in oceanen terecht. In de oceanen vallen grote stukken plastic uiteen, maar verdwijnen nooit echt.

De oceanen bevatten momenteel zoveel kunststofdeeltjes dat ze het via zeewaterdruppels afgeven aan de atmosfeer. Elk jaar waait er 136.000 ton microplastic vanuit de oceanen het land op.

Microplastic hoopt zich ook op in landbouwgrond. Met name door het uitrijden van het slib van afvalwaterzuiveringsinstallaties op de akkers. Tijdens droog weer kan dat gaan stuiven, waardoor de deeltjes in de lucht terechtkomen. Deze bron is goed voor 5 procent van alle plastic in de atmosfeer.

De vierde grote bron zijn steden (0,4 procent). Hoewel wegverkeer in steden enorm veel microplastic veroorzaakt, komt dit niet hoog in de atmosfeer. Hoge bebouwing remt de wind. Ook rijden de auto’s er stukken langzamer dan op de snelweg, waardoor de bandenslijtage lager uitvalt.

Hoe groot is het probleem met de microplastics?

Microplastics die eenmaal op het land terecht zijn gekomen, kunnen eindeloos opwaaien. Via luchtstromingen kunnen ze elke plaats op aarde bereiken. Volgens Steve Allen, microplasticonderzoeker van de University of Strathclyde, leeft de mensheid in een „plastic bubbel.”

Plastic is dus overal. Komt het dan ook in ons voedsel terecht?

Jazeker, al dat plastic belandt vroeg of laat in de voedselketen. Zeevissen bevatten meetbare hoeveelheden plastic. Fervente liefhebbers van schelpdieren, zoals mossels en oesters, krijgen daardoor jaarlijks zo’n 11.000 deeltjes microplastic binnen.

Ook via andere voedingsmiddelen zoals bier, honing, (zee)zout en mineraalwater uit plastic flessen komen ze binnen. Een gemiddeld mens consumeert er jaarlijks alleen al 20.000 deeltjes via keukenzout.

Microplastics komen ook veel voor in fruit en groente. Onderzoekers van de Universiteit van Catania (Italië), kwamen plastic deeltjes tegen in wortels, sla, appels en peren. In appels werden gemiddeld 195.500 plastic deeltjes per gram geteld, in peren gemiddeld 189.500. Broccoli en wortelen uit de supermarkt bevatten gemiddeld meer dan 100.000 plastic deeltjes per gram.

Hoe schadelijk is het plastic voor de gezondheid?

Over hun effect op mensen is nog niet zo veel bekend. Met name weekmakers en andere chemische stoffen in het plastic zijn schadelijk. Bijvoorbeeld styreen, giftige metalen, ftalaten, bisfenol A, polychloorbifenylen en polycyclische aromatische koolwaterstoffen. Deze stoffen kunnen gemakkelijk worden opgenomen in menselijke weefsels. Uit onderzoek bij ratten blijkt dat hoge concentraties microplastics de hormoonhuishouding in de war schoppen en kanker veroorzaken.

Ook werd dinsdag bekend dat de plasticdeeltjes longschade veroorzaken. „Microplastics doodden de cellen niet, maar de cellen gedroegen zich niet normaal”, zegt auteur Kerestin Goodman in vakblad Chemical Research in Toxicology. De kunststoffen veroorzaakten ‘gaten’ in het longweefsel. Ook werden de deeltjes binnen 24 uur door de cellen opgenomen. De wetenschappers willen uitzoeken in hoeverre microplastics een oorzaak kunnen zijn van ademhalingsziekten zoals COPD.

Er is echter geen keus. Mensen moeten eten, en ze weten dat in hun eten microplastics zitten. Het is nu nog onbekend wat de langetermijngevolgen daarvan zullen zijn. Maar iedereen heeft er mee te maken. Plasticregen wordt de „nieuwe zure regen”, schreven onderzoekers in vakblad Science.