Duiding van de coronacrisis: de een houdt zich er ver van, terwijl de ander ervan overtuigd is dat de huidige mondiale crisis een oordeel van God is, of in elk geval een waarschuwing of een oproep tot bekering. De keuze om de crisis niet christelijk te duiden, lijkt het veiligst. Het kan immers nogal aanmatigend overkomen om precies te weten wat Gods bedoeling met de pandemie is. Overigens: wil Hij deze epidemie, of heeft de wereld die aan eigen onvoorzichtigheid te danken?

De vraag wat God met deze crisis te maken heeft, is Bijbels echter niet te ontwijken. Immers: als Hij er niets mee te maken heeft, gaat corona buiten Hem om. Dan staat Hij op een afstand van deze wereld; dat zou pas echt een ramp zijn. Wie de Bijbel leest, kan God er niet zomaar buiten houden. Komt er een kwaad in de stad voor zonder dat de Heere dat doet? (Amos 3:6)

Wie zulke teksten tot de tijd van het Oude Testament beperkt, loopt het gevaar te belanden in het gezelschap van Marcion, een ketter uit de tweede eeuw: de wrede schepper-God van het Oude Testament staat tegenover de God van liefde in het Nieuwe Testament. Een ketterij waar de christenheid nooit helemaal vrij van is.

Straf

Wie God echter met de coronapandemie verbindt, staat daarmee voor nieuwe vragen. Weliswaar is er een verband tussen schuld en straf; de plagen van Egypte zijn er een voorbeeld van, evenals de ballingschap van Israël. Ziekte en andere rampen kunnen een straf van God zijn. De Bijbel laat zelf echter zien dat rechtlijnigheid op dit punt gevaarlijk is.

Het duidelijkst blijkt dit in Johannes 9, waar Jezus antwoordt op de vraag van de discipelen of de blindgeborene gezondigd heeft of zijn ouders. Jezus doorbreekt het vergeldingsdenken van de discipelen: niet deze heeft gezondigd en evenmin zijn ouders, maar dit is gebeurd opdat de werken van God in hem openbaar worden.

Een ander punt is dat straf in de Bijbel altijd een concrete oorzaak heeft. God is niet als die vermeende goden, hoog op de Olympus, die onberekenbaar mensen straffen toeslingeren. Voor besmettelijke ziekten en andere rampen is vandaag de dag echter geen concrete oorzaak vast te stellen; of het moest de afval van God zijn, maar dat verdraagt de Heere nog steeds in het heden van Zijn genade.

Een laatste moeilijkheid om corona direct met straf te verbinden, is dat er ook menselijk handelen aan ten grondslag ligt. Theologisch gezegd: er is niet alleen God als de eerste oorzaak, maar er zijn ook tweede oorzaken, namelijk het menselijke handelen. Toegespitst op deze epidemie: corona is door mensen over de wereld getransporteerd. Vliegtuigen vervoeren mensen en goederen, en ook virussen.

Tom Wright

Het grootste bezwaar tegen interpretaties van de coronapandemie als straf van God is dat ze veelal buiten Christus om gaan. Dit punt is met name ingebracht door de Britse nieuwtestamenticus Tom Wright. Hij betoogt dat christenen niet buiten Jezus om over God en Zijn handelen kunnen spreken. Als dit wel gebeurt, ontstaat er een Jezus-vormige lege plek.

God heeft in de laatste dagen gesproken door Zijn Zoon (Hebreeën 1:2). Zijn komst in deze wereld is dé oproep tot bekering. In kruis en opstanding komt Gods koninkrijk aan het licht. Wie dit Evangelie buiten beschouwing laat, moet andere gebeurtenissen, zoals deze pandemie, over-interpreteren. In de woorden van Wright: er ontstaat dan een Jezus-vormige lege plek, die mensen invullen door te zeggen: „Kijk hier!” of „Kijk daar” (Lukas 17:21).

Dit over-interpreteren gebeurt als het coronavirus het stempel krijgt van een oproep tot bekering, of van een straf van God. Wie wil oproepen tot bekering, moet naar het kruis van Christus wijzen: wie de Zoon heeft, die heeft het eeuwige leven, maar wie de Zoon van God ongehoorzaam is, zal het leven niet zien; de toorn van God blijft op hem (Johannes 3:36).

Duiden

Met zijn spreken over een Jezus-vormige lege plek raakt Wright een gevoelig punt: want in hoeverre duiden christenen de gebeurtenissen van de tijd vanuit Christus’ kruis en opstanding? Dit is ook in de gereformeerde gezindte een zwakke plek: welke plaats heeft Christus in de duiding van wat er in de wereld gebeurt? Als Hij er los van staat, spreken we achter de rug van Jezus om over hoe God in deze wereld handelt.

De vraag is dan natuurlijk wat het concreet inhoudt om de coronapandemie te duiden vanuit Jezus’ kruis en opstanding. Op dit punt hoeven christenen niet in het duister te tasten. In Zijn rede over de laatste dingen zegt Jezus Zelf dat er in de laatste tijden oorlogen zullen zijn, geruchten van oorlogen, aardbevingen in verscheidene plaatsen en ook besmettelijke ziekten (Mattheüs 24:7). Deze tekenen zijn echter niet los verkrijgbaar. Het zijn de weeën die bij Jezus’ komst horen; vandaag is het corona, in de vorige eeuw was het de Spaanse griep en in de middeleeuwen de pest. Zulke tekenen zijn, naar Jezus’ woord, slechts het begin van de weeën.

Zonder het Evangelie brengen zulke tekenen echter alleen onrust. Het intense verlangen in de samenleving om naar het oude normaal terug te keren, laat zien dat corona op zichzelf geen bekering brengt. Dat kan alleen Jezus, Gods laatste Woord. Beslissend is daarom niet of mensen de tekenen hebben geduid, maar of ze het Evangelie hebben geloofd. Immers: alleen vanuit het Evangelie krijgen besmettelijke ziekten betekenis in Gods handelen: Christus Die kwam, komt terug!

Voor een christen betekent dit dat er niet alleen licht aan het einde van de tunnel is: er was allang licht. Wie dat gemist heeft, ging voorbij aan Gods liefde voor zondaren; die ging voorbij aan Zijn Zoon.