Een ruime meerderheid van het Franse parlement stemde dinsdag in met een wet die de autoriteiten meer mogelijkheden geeft om radicalisme binnen religies tegen te gaan. Eraan vooraf ging 135 uur debat. Tot ingrijpende wijzigingen in de concept-tekst leidde dat echter niet.

Minister van Binnenlandse Zaken Gérald Darmanin noemde het project dinsdag „een wet voor de toekomst, met één doel: verdediging van de Republikeinse waarden.” Dat die waarden ter discussie staan in radicale moslimgemeenschappen baart veel Fransen zorgen. Darmanin sprak eerder van „een islamistische vijandige overname (…) die als een kanker onze nationale eenheid bedreigt.”

Radicalisme

De zorg is dat er een soort eilandjes binnen Frankrijk onstaan, waar de nationale wetten in de praktijk geen zeggenschap meer hebben. Oorspronkelijk sprak de regering dan ook van de „wet tegen separatisme”, een aanduiding die de Franse media nog altijd vooral gebruiken. In de strijd daartegen moet de wet meer controle mogelijk maken op religieuze groepen. De tekst moet beïnvloeding vanuit het buitenland moeilijker maken, gaat thuisonderwijs tegen en bestrijdt expliciet zaken als polygamie en het afgeven van maagdelijkheidsverklaringen.

Hoe reëel de strijd is, bleek recent nog uit de aanslagen op leraar Samuel Paty en bezoekers van de kathedraal van Nice. De maatregelen kunnen onder de bevolking dan ook op brede steun rekenen. Toch was de stemming dinsdag in het parlement verdeeld: 347 volksvertegenwoordigers stemden voor, 151 tegen en 65 onthielden zich van stemming.

De redenen voor de tegenstemmers zijn divers. De uiterst linkse partij France insoumise vindt dat de wet de moslimgemeenschap teveel aanvalt. De volksvertegenwoordigers van de centrumrechtse partij Les Républicains (de partij van oud-president Nicolas Sarkozy) vinden juist dat de tekst teveel om de hete brij heendraait en een thema als immigratie zou moeten aansnijden.

Voor de Rassemblement National van Marine Le Pen was de afweging lastig. De partij trekt fel ten strijde tegen de invloed van de islam en toonde zich tijdens de debatten daarom voorstander van maatregelen die het islamisme moeten tegengaan. Tegelijk deelt de partij de kritiek van Les Républicains en vreest ze inperking van „fundamentele vrijheden.” De afgevaardigden stemden daarom blanco, net als de meeste socialistische parlementariërs.

Vrijheden

De zorg dat fundamentele vrijheden worden ingebonden klinkt breder in de samenleving. Historicus Jean-Paul Scot, kenner van Franse scheiding van kerk en staat, waarschuwde er maandag in de krant Le Monde nog voor dat de wet religies aan banden ligt in plaats van dat ze „de vrijheid van geweten en de vrijheid van godsdienst” garandeert.

Religieuze leiders hamerden er bij de autoriteiten op te voorkomen dat alle godsdiensten met beperkingen te maken krijgen. Zij reageerden teleurgesteld op de wettekst zoals die dinsdag is aangenomen.