Ten tijde van de financiële crisis, die in de zomer van 2007 begon, belde een journalist mij op. Hij vroeg mij of een crisis naast de verliezen ook bepaalde voordelen met zich kan brengen. Deze vraag kan bevestigend worden beantwoord. Want wie achterom kijkt, zal beamen dat de zwarte bladzijden in de wereldgeschiedenis ook blijvende ‘voordelen’ hebben opgeleverd. Voordelen tussen aanhalingstekens, want ze staan wel tegenover enorme verliezen, pijn en verdriet.

Dat brengt ons tot de vraag of wij straks ook van de huidige crisis – naast blijvende verliezen – zullen zeggen dat er bepaalde ‘winst’ is behaald. Winst uit verlies. Grote bedrijven geven inmiddels aan dat zij aanzienlijk minder gebruik zullen gaan maken van het vliegtuig voor het bijwonen van vergaderingen in het buitenland. Het thuiswerken en het gebruik van digitale vergadertechnieken zullen een belangrijk onderdeel van het ”nieuwe werken” worden. En dat is winst voor het milieu. En op het geestelijke terrein? Hebben wij als (reformatorische) christenen al ‘winst’ geboekt of moeten wij die nog boeken? Laat ik in dit verband een paar zaken noemen.

De crisis heeft geleerd: ”ontberen doet waarderen.” Het blijkt helemaal niet vanzelfsprekend te zijn dat wij tweemaal per zondag naar de kerk kunnen gaan. In het gemis wordt de grote waarde van het samenkomen als bedoeld in HC Zondag 38 gevoeld. Ik hoor het mensen zeggen: „Zo heerlijk dat wij vanmorgen aan de beurt waren om naar de kerk te gaan.”

Het ontberen van de kerkdiensten kan ons dichter bij de leefwereld van onze ouderen en zieken brengen. Zij moeten soms al sinds jaren de gang naar het Godshuis missen. Spreek ik niet namens velen als ik zeg dat wij het eigenlijk aardig ‘normaal’ vonden dat zij het moesten doen met het ‘kastje’, de kerktelefoon? Hoezo, een volwaardig ‘meedoen’?

Ook andere zaken van het gemeenteleven blijken belangrijker te zijn dan werd ervaren. Het viel in Dordrecht op hoe trouw en graag de jongeren nu de catechisaties bezoeken. Ik hoorde catecheten glunderend zeggen: „Ze waren er allemaal!”

Ook blijkt dat in de gemeenten op verschillende wijzen wordt gereageerd op de lockdown en de oproep om over te gaan tot onlinediensten. Er waren kerken die geheel afschaalden. Er waren erbij die met meer dan 30, 100 of zelfs 200 mensen samenkwamen. Discussie over de reikwijdte van de plicht om de overheid te gehoorzamen versus de geestelijke belangen werd gevoerd. Dat mág ook. Als het maar niet meteen leidt tot een loopgravendiscussie. Zo van: „dit is het enige juiste standpunt en wee degenen die er anders over denken.”

Verschil mag er zijn, zeker als het gaat om de praktische uitwerking. Zoveel gemeenten, zoveel varianten… Neem bijvoorbeeld het zingen tijdens de eredienst. Ik kom echt alle varianten tegen: beperkt en ingetogen zingen, een gezin dat voor de microfoon zingt, zingen bij beurtzang.

Het voorgaande geldt ook van het gebruik van moderne technieken om de dienst bij te wonen. Wie had gedacht dat in de meeste gemeenten heel snel gebruik zou worden gemaakt van beelduitzending, waarbij verschillend mag worden gedacht over het benutten van bepaalde kanalen, zoals YouTube? Oud-hoofdredacteur Kranendonk concludeerde vorig jaar mei al in deze krant dat de geschiedenis ons opnieuw leert dat wij voorzichtig moeten zijn met het (overhaast) op principiële gronden afwijzen van bepaalde technische ontwikkelingen. In aansluiting daarop vroeg deze schrijver om „een zekere mildheid jegens anderen” en een geest van broederschap waarin wij eerst met elkaar het gesprek aangaan en naar elkaars standpunten luisteren, om pas na rijp beraad tot een afgewogen oordeel te komen.

Ik hoop dat wij zó de komende periode met elkaar zullen omgaan. Dan geldt ook hiervan: ’t Is goed voor ons verdrukt te zijn geweest (n.a.v. Psalm 119:36 berijmd).

De auteur is predikant van de gereformeerde gemeente in Dordrecht. Weerwoord gaat in op vragen over het christelijk geloof.
>>

rd.nl/weerwoord