Thierry Baudet; intellectueel en politicus zaten elkaar in de weg
Thierry Baudet heeft zich verkeken op een bestaan in de politiek. Voor politiek historicus dr. Koen Vossen staat dat als een paal boven water nadat het FVD-boegbeeld zich maandag genoodzaakt zag een stap opzij te doen. „De intellectueel en de politicus in hem zaten elkaar doorlopend in de weg.”
„Wij houden niet van het politieke geharrewar”, zei Baudet op 1 juni 2015, bij de feestelijke lancering van de denktank Forum voor Democratie. „Wij willen buiten de politiek staan en dan, vanuit de samenleving, met experts die we bij elkaar gaan brengen dat bastion bestormen, beïnvloeden, veranderen en openbreken.” Het liep anders. Over de vraag waarom hij van gedachten veranderde, lopen de meningen uiteen. Geldgebrek, fluisteren kompanen van weleer met wie hij inmiddels is gebrouilleerd. Hoe dan ook, in 2017 maakte Baudet zijn entree in de Tweede Kamer en al snel leek hij uit te groeien tot een rechtse oppositieleider van formaat.
Maandag kwam zijn positie enorm onder druk te staan, nadat de spanningen binnen Forum over de imagoschade die de jongerenafdeling de moederpartij doorlopend berokkende een hoogtepunt hadden bereikt. Meerdere partijprominenten eisten een grote schoonmaakactie van de partijleider. Die deed daarop, nadat hij zich bijna een dag in stilzwijgen hulde, een stap opzij.
Als deze ontwikkelingen het einde inluiden van de loopbaan van de politicus Baudet, hoe gaat hij dan de geschiedenisboeken in?
Vossen: „Enerzijds als iemand die heeft aangetoond dat er rechts van de VVD ook nog plek is voor een gewone ledenpartij, naast de eenmanspartij van Wilders. Baudet bracht menigtes, vooral jongeren met vaak een goede opleiding, in beweging, met rechtse anti-EU en anti-immigratiestandpunten. Dat electoraat heeft Wilders nooit zichtbaar gemaakt of achter zich gehad. Anderzijds heeft Baudet te laat ontdekt dat het politieke bedrijf één groot glazen huis is. Alles wat je zegt, doet of schrijft, komt meteen onder een vergrootglas. Dat heeft hij onderschat.”
Sinds februari belandde FVD in een neerwaartse spiraal; in elk geval in de peilingen. U schrijft dat toe aan Baudets onhandigheid?
„Aan een combinatie van onhandigheid en ongedisciplineerdheid. Baudet wilde aanvankelijk geen partij, maar een beweging. Als een intellectueel zaaltjes in vuur en vlam zetten, dat was het idee. Ook toen hij al hoog en breed politicus was, bleef hij maar in die rol hangen. Steeds het debat zoeken, provoceren en dan weer terugkrabbelen, maar te lang is hij blijven denken dat het vooral leuk is om steeds maar anti-establishment te zijn. Dat is het niet, vaak is het ook heel onhandig. In elk geval voor een politicus. Toen de FVD in Zuid-Holland midden in een lastige formatie zat, retweette hij een extreemrechts filmpje, waarin nabestaanden van vrouwen die door migranten waren vermoord zich tot politici richten met de woorden: Ihr habt das gewusst, jullie wisten ervan. Vervolgens kwamen Jesse Klaver, Mark Rutte en Rob Jetten in beeld. Als je op zo’n moment en op zo’n manier het immigratiebeleid aan de orde wilt stellen, doe je toch echt iets verkeerd.”
Vossen vindt het onbegrijpelijk dat Baudet in zijn denken de radicale kantjes maar bleef opzoeken. „Daarin ontstond onmiskenbaar een patroon. In het klimaatdebat was hij de spreekbuis van de klimaatsceptici. Zij vormen bij elkaar tenminste nog zo’n 5 procent van alle klimaatwetenschappers en hij kreeg voor zijn klimaatstandpunten destijds ook nog de support van de Telegraaf. Daarom pakte die gok goed uit. In het coronadebat ging het mis. Baudet sprak openlijk zijn steun uit aan de actiegroep Viruswaarheid van Willem Engel en in de studio maakte FVD een vrolijk itempje over corona met rapper Tisjeboy Jay. Dat is geen puberale onhandigheid meer. Vanwege zijn lacherige opstelling in het coronadebat zijn veel kiezers afgehaakt.”
Sinds deze zomer heeft Wilders Baudet met name in de coronadebatten totaal weten te verdringen uit de publiciteit. Hoe verklaart u dat?
„Vóór corona trok Baudet veel aandacht doordat hij toen avond aan avond met Hiddema het land in kon gaan. Door corona moet hij het nu al maandenlang waarmaken in de Kamer, maar daarin heeft hij juist nooit zijn kracht gezocht. De Kamer op het goede moment over de zorgsalarissen laten stemmen, zodat de coalitiepartijen in blinde paniek het Kamergebouw moeten ontvluchten. Wilders krijgt dat voor elkaar, Baudet niet. Hij straalde altijd uit dat de parlementaire politiek hem eigenlijk te min was. Dat breekt hem nu op. Als je wilt uitdragen anti-politiek te zijn, moet je de politiek wel eerst snappen. Anders werkt het niet.”
Verwacht u dat Baudets rol binnen Forum nu definitief is uitgespeeld?
„Voor die conclusie lijkt het mij nu echt nog te vroeg. Als ik het goed begrijp blijft hij voorlopig aan als partijvoorzitter, dus helemaal machteloos is hij zeker niet. Verder zinspeelde hij er al op dat hij misschien nog van gedachten verandert als zijn achterban hem smeekt zijn besluit te heroverwegen. Wellicht gebeurt dat ook. Maandag hoorde je vooral zijn opponenten, maar Baudet heeft natuurlijk ook nog aanhang in de partij.”
