Bij diverse vaccins en geneesmiddelen tegen corona wordt gebruikgemaakt van genetische modificatie, oftewel knutselen aan DNA. Zo bestaat het vaccin van de Brits-Zweedse farmaceut AstraZeneca uit een verkoudheidsvirus waarin met behulp van genetische modificatie een stukje DNA van het coronavirus is ingebouwd.

Aan het gebruik van deze techniek zijn echter strenge regels verbonden. Zo moet worden onderzocht wat de risico’s voor het milieu zijn. De Europese Commisie stelt voor om deze milieurisicoanalyse –waaraan normaliter maanden wordt gewerkt– „tijdelijk” te laten vervallen. Dit plan heeft dus geen betrekking op het gezondheidsaspect van een vaccin, dat in klinische studies onder de loep wordt genomen.

De Nederlandse commisie genetische modificatie (COGEM) is niet enthousiast over het voorstel van de Europese Commissie. In een brief aan minister Van Nieuwenhuizen van Infrastructuur en Waterstaat noemt de commissie het opzijzetten van de regelgeving rondom genetische modificatie „onverantwoord” en „disproportioneel”.

Vaccins gebaseerd op deze techniek brengen namelijk risico’s met zich mee voor derden en het milieu, stelt de COGEM.

De commissie staat positief tegenover een spoedprocedure in Nederland waarmee de vergunningsverlening voor klinische studies rond corona-onderzoek versneld binnen 28 dagen kan plaatsvinden. Deze is volgens de COGEM voldoende om de ontwikkeling van een vaccin of geneesmiddel niet in de weg te staan. De commissie ziet daarom geen redenen om verdergaande maatregelen te nemen.

Ook Peter van Dalen, Europarlementariër namens de Christen-Unie, staat kritisch tegenover het voorstel voor verruiming. „Voor mij is het meest onduidelijk waarom men een tijdelijke uitzondering wil maken op deze procedurele vereiste. Óf je zet het definitief anders neer, óf je doet het niet. Zorgelijk vind ik dat het bedrijfsleven hierom vroeg.”

De Europarlementariër heeft zijn twijfels bij de tijdelijkheid van de voorgestelde maatregel. „Als het woordje tijdelijk wordt gebruikt, betekent dat in 99 van de 100 gevallen dat de deur permanent wordt opengezet.”

Van Dalen laakt het gebrek aan transparantie. „De Europese Commissie geeft geen duidelijkheid wat er precies gaat veranderen, en welke gegevens nodig zijn om te komen tot deze tijdelijke ontheffing.”

Daarnaast heeft de politicus morele bezwaren tegen genetische modificatie. „Je komt hiermee dicht aan het werk van de Schepper. Als je aan de bouwstenen van het leven gaat sleutelen, is voorzichtigheid geboden. Zeker als het gaat om een vaccin dat straks bij iedereen wordt ingespoten.”

Volgende week van 8 tot en met 10 juli komt het Europees Parlement bijeen, waarbij de kwestie zal worden besproken. Van Dalen verwacht dat een meerderheid voorstander is van verruiming. Maar welke stemmingsprocedure zal worden toegepast en hoe groot het percentage voorstanders moet zijn voor groen licht, is nog onbekend.