De aantredende Europese Commissievoorzitter Ursula von der Leyen heeft de hakken in het zand gezet. Ze wil haar team op 1 december compleet en startklaar hebben. EU-lidstaten die daar niet aan meewerken, krijgen de wind van voren. Dat geldt ook voor het uittredende Verenigd Koninkrijk, al zal het Britse commissielid maar amper twee maanden zitten totdat de brexit moet plaatsvinden. Vanwege het meest recente brexituitstel is het land echter verplicht om een kandidaat voor het nieuwe team te leveren.

Het dagelijks bestuur van de EU maakte donderdagavond bekend dat het een inbreukprocedure tegen de Britten is gestart omdat ze geen kandidaat voor de Commissie hebben voorgedragen.

De Britse diplomaat in Brussel, Tim Barrow, stelt echter dat het land geen kandidaat kan aanleveren vanwege de nationale wetgeving rond verkiezingen. Na de parlementsverkiezingen van 12 december wil het land een commissaris naar Brussel sturen, maar eerder niet.

Achterwegen

Voor Von der Leyen is dit onacceptabel. Haar boodschap aan de Britten is dat Europese wetgeving boven nationale wetgeving staat. Duidelijk is dat het ontbreken van een Britse kandidaat haar in een zeer lastig parket brengt. Het aantreden van haar Commissie wéér uitstellen, tot na 12 december, betekent dat de ze toelaat dat de chaos van de brexit de Europese Unie in het hart treft.

Maar als Von der Leyen níet wacht op het Britse teamlid, betekent dit weer dat een deel van de Europese bevolking tijdelijk geen vertegenwoordiging in de Commissie heeft. EU-juristen zijn nu hard aan het uitzoeken of dit wettelijk überhaupt een optie is. Daarom probeert de nieuwe voorzitter nu eerst met een inbreukprocedure het land te dwingen vóór volgende week vrijdag een commissaris te benoemen. De kans dat de Britten vanwege de procedure opeens wel met een kandidaat op de proppen komen, is echter klein.

Het Britse teamlid is niet het enige hoofdpijndossier. De beoogde Hongaarse commissaris Oliver Varhelyi ligt onder vuur in het Europees Parlement (EP), dat alle kandidaten bevragen en vervolgens goed- óf afkeuren.

Varhelyi kwam donderdagochtend rond 08:00 uur het EU-parlement binnenlopen om op sollicitatiegesprek te komen. Hij oogde zelfverzekerd en wist vanwege zijn jarenlange ervaring als diplomaat goed hoe hij de juiste antwoorden moest geven.

Maar de Europarlementariërs toonden zich niet tevreden. Gaat hij wel écht de Europese Unie vertegenwoordigen? Of wordt hij de marionet van de Hongaarse premier Viktor Orban? Keer op keer is het antwoord van Varhelyi dat hij volstrekt onafhankelijk zal zijn en geen enkele inmenging van welke overheid dan ook zal accepteren.

Vriendjes

Toch vroegen de EP-leden meer van de Hongaar: gaat hij afstand nemen van de uitspraken van Orban waaruit blijkt dat Hongarije aast op de portefeuille Uitbreiding om zo vriendjes van Hongarije de Unie binnen te loodsen? De sollicitant pareerde de vraag behendig met de verzekering dat hij onafhankelijk zal zijn.

Conclusie? Hij moet voor maandag extra vragen beantwoorden. Het EP beslist aan de hand daarvan over het vervolg.

De nieuwe Franse en Roemeense kandidaat, die ook op sollicitatiegesprek moesten komen nadat hun voorgangers waren afgekeurd, zijn donderdag wel aangenomen.