”Bij ons in de Biblebelt” geeft dubbel gevoel
Op de tentoonstelling ”Bij ons in de Biblebelt” in Museum Catharijneconvent wordt er kennelijk voor gewaakt een karikatuur van de gereformeerde gezindte te maken. Niettemin is het jammer dat de sociologie het wint van de theologie.
Van de week hebben mijn refovrouw en ik de stoute schoenen aangetrokken en ons refodorp verlaten om voor een dagje in het heidense Utrecht te vertoeven. Waarom? De refopartij waarvan we natuurlijk de nieuwsbrief lezen, bood ons aan: twee halen, één betalen. Oftewel: één van ons mocht gratis naar de tentoonstelling ”Bij ons in de Biblebelt” in Museum Catharijneconvent.
Ik ben blij dat ik geweest ben. En dat ik woensdag 14 augustus geweest ben. Want toen we thuiskwamen, las ik in de refokrant die op de mat op me lag te wachten: „Dieper kunnen we niet zinken. Als refo’s staan we in het museum. In het Museum Catharijneconvent.” Had ik nog durven gaan als ik dit van tevoren had gelezen?! Want mr. Van Dijk heeft mijns inziens wel een punt. Om eerlijk te zijn: ik ging ook met gemengde gevoelens.
Eerlijk
Met nog meer gemengde gevoelens vertrok ik uit Utrecht. Gemengde, dat wil zeggen: positieve en negatieve, verwarde en verraste gevoelens. Laat ik positief beginnen. Meerdere keren moesten mijn vrouw en ik toch wel lachen. En vanuit mijn ooghoeken zag ik dat meerdere refo’s daar last van hadden. Of beter: gemák. Want wie niet om zichzelf kan lachen, is zeer te beklagen. We vormen nu eenmaal een voor de gemiddelde Nederlander potsierlijke subcultuur...
Wat me ook positief trof, was dat er kennelijk voor gewaakt is een karikatuur van de gereformeerde gezindte te maken. Met name de video’s waarin enkele refo’s op bewonderenswaardige wijze hun standpunten naar voren brachten, maakten de tentoonstelling eerlijk. Het bleef niet bij wat stereotypen, we waren zelf in de gelegenheid uit te leggen hoe we denken.
Tot zover mijn positieve gevoelens. Maar er is meer. Is men er eigenlijk wel in geslaagd geen karikaturaal beeld te geven? Heeft men de gereformeerde gezindte niet te veel ”identity markers” willen geven? Zo konden we lezen dat de refo de Statenvertaling leest, zonder het bijvoeglijke naamwoord ”Herziene”. Terwijl de praktijk uitwijst dat veel refo’s de HSV hebben ontdekt. Ook voor wat betreft vrouwenkleding was de keus eentoniger en minder kleurrijk dan veel kledingkasten van refovrouwen.
Sociologische groep
Goed, kun je denken, maar het gaat in zo’n tentoonstelling om een doorsnee. Dat is zeker waar, maar er zit iets achter deze zucht naar identity markers. En daar heb ik nog wel de meeste moeite mee. Het gaat in de tentoonstelling voornamelijk om de sociologische groep: de bewoners van de Biblebelt of de refo’s. En dan zijn herkenbare zaken als kleding, Bijbelvertaling en arbeidsethos handig om te noemen.
De theologische opvattingen zijn hooguit secundair. Het is waar, je kunt op de tentoonstelling drie preekfragmenten beluisteren en je krijgt echt wel iets mee over de theologische opvattingen van de bevindelijk gereformeerden, maar daar ligt in het museum niet de focus. Terwijl dat voor deze sociologische groep wél het geval is! Idealiter tenminste... Dat kan een dominee slechts hopen; God is het Die dat geeft. Dat hel en hemel realiteiten voor ons zijn, zo reëel als het ballenbad en het enge poortje aan het einde van de tentoonstelling. Maar ook – en dat miste ik – dat Gods genade in Zijn Zoon, de Heere Jezus Christus, alles voor ons is. Dat is toch hopelijk wat ons bindt? Een diepe beleving van ons zondaar-zijn, maar ook van de vergeving door Christus’ bloed? Zodat we niet slechts ”refo”, maar tegelijk écht ”christen” genoemd kunnen worden (HC, antw. 32).
Volgens mij zit dáár vooral mijn dubbele gevoel. Het is de spanning tussen ”refo” en ”christen”. Hoe verhouden deze benamingen zich tot elkaar? Wat zijn we eigenlijk primair? Door het geloof een lidmaat van Christus of een bewoner van de Bijbelgordel?
Het aanwakkeren van deze diepe vragen heeft de tentoonstelling dan toch maar teweeggebracht. En daarom ben ik blij dat ik geweest ben.
De auteur is predikant van de Hersteld Hervormde Gemeente te Nieuwe-Tonge.
