Op 4 december 2016 sprak de toenmalige minister van Buitenlandse Zaken van de Verenigde Staten, John Kerry, op een forumbijeenkomst van het Amerikaanse Brookings Instituut. De nucleaire deal met Iran was een feit en een glunderende Kerry liet zich op die bijeenkomst als een topdiplomaat in het zonnetje zetten.

Op het forum werd de vraag gesteld of vrede tussen Israël en de Arabische wereld voorstelbaar was. In Israël waren immers veel experts van mening dat de Arabische wereld sinds de laatste Arabisch-Israëlische oorlog in 1973 fundamenteel was veranderd. Van Kerry werd uiteraard verwacht dat hij over deze kwestie zijn licht liet schijnen. Hij stelde zijn gehoor niet teleur. Op besliste toon verzekerde hij de aanwezigen dat „er geen vrede zal zijn tussen Israël en de Arabische wereld zonder een Palestijnse vrede. Iedereen dient dit te begrijpen. Dit is de harde realiteit.”

Kerry zal op 15 september wellicht met gemengde gevoelens hebben gekeken naar de plechtigheid in het Witte Huis, waar Bahrein en de Verenigde Arabische Emiraten (VAE) een vredesakkoord met Israël tekenden. Een schrale troost voor Kerry is dat hij onbewust de weg hiervoor had geplaveid. Het waren immers zijn talloze knusse onderonsjes met de kiene Iraanse minister van Buitenlandse Zaken Javad Zarif geweest die de Arabische wereld in de gordijnen hadden gejaagd.

In januari van dit jaar doodden de Amerikanen op het internationale vliegveld van de Iraakse hoofdstad Bagdad de Iraanse generaal Qasem Suleimani. Vooral de Arabische Golfstaten vreesden deze generaal. In veel Arabische hoofdsteden was de dood van Suleimani dan ook reden voor een feestje. Echter niet in de gebieden die onder controle stonden van de Palestijnse Autoriteit en Hamas. Die herdachten generaal Suleimani plechtig als een martelaar. Dat bleef niet onopgemerkt in de Arabische Golfstaten, die de afgelopen decennia tientallen miljarden dollars aan de Palestijnen doneerden.

Met de executie van Suleimani gaf de Amerikaanse president Trump een krachtig signaal aan zijn Arabische bondgenoten af. Zij konden namelijk nog steeds op de Verenigde Staten rekenen. Een besef dat sinds het presidentschap van zijn voorganger Obama aan erosie onderhevig was geweest. De onvoorspelbaarheid van president Trump is bijna legendarisch geworden. Het vredesakkoord tussen Bahrein, de VAE en Israël dat hij achter de schermen wist te realiseren, had echter óók niemand kunnen voorspellen.

Voor sommige critici is het een belangrijk punt dat Bahrein en de VAE geen democratieën zijn. De Palestijnse Autoriteit is dat ook niet, maar dat is nooit een reden geweest om niet met hen te onderhandelen. Zo bezien schept het akkoord met de diverse Golfstaten wellicht ook een precedent om de onderhandelingen met de Palestijnen een nieuwe impuls te geven.

Het vredesakkoord tussen Israël, Bahrein en de VAE is waarschijnlijk de meest fundamentele verandering die de regio sinds decennia heeft ondergaan. Het is echter nog te vroeg om voorspellingen over de toekomst van de regio te doen.