De crisis brak uit op een hectisch moment. Accountants waren net begonnen met het opstellen van de jaarrekeningen en het doen van belastingaangifte toen bij veel van hun klanten de omzet stagneerde. Meer dan de helft van de klanten heeft de afgelopen weken al contact gehad met zijn accountant, schat Arwin Kraaij van Van Ree Accountants. „De zorgen zijn breed en raken tot nu toe vooral de horeca, modezaken, juweliers, maar ook zorgondernemers zoals tandartsen.” Hij noemt verder de goede doelen. „Het is afwachten of dit zich vertaalt in lagere giften of contributies.”

Veel consumenten stellen hun grotere aankopen uit. „Als de problemen wekenlang aanhouden, krijg je een soort domino-effect. Dat betekent dat een onderneming vanwege niet betaalde verkoopfacturen zelf niet meer kan betalen. Zo zijn veel bouwbedrijven nog aan het werk, maar als de materiaalaanvoer stagneert, lopen zij ook vast.”

Crisisteam

Bij accountantskantoor Visser & Visser is het eveneens topdrukte. Al in een vroeg stadium is er een crisisteam in het leven geroepen en zodra het virus zich begon te verspreiden heeft het kantoor alle klanten gebeld, vertelt accountant Marcel Fierens. „Dat wordt heel erg op prijs gesteld en het geeft een beetje rust. We staan naast de klant, en dat wordt in deze periode heel tastbaar. Het verhaal van de ondernemer is af en toe echt emotioneel, omdat niet alleen de onderneming maar ook de ondernemer zelf wordt geraakt.”

Fierens vreest dat ook de bouw- en de installatiebranche „flinke tikken zullen krijgen. „We zullen de schade pas echt kunnen zien wanneer het stof is neergedaald.”

Alfa Accountants, met meer dan duizend werknemers en kantoren in het hele land, doet tal van nieuwsbrieven de deur uit waarin staat hoe ondernemers in diverse sectoren het beste kunnen handelen. „De eerste ondernemers die contact opnamen waren afkomstig uit de horeca en de tuinbouw, op de voet gevolgd door de transportsector. Maar ook andere sectoren komen steeds nadrukkelijker in beeld. Dit gaat geen enkele ondernemersdeur voorbij”, zegt bestuurder Marco Vermin.

De verwevenheid van de economie heeft gevolgen voor iedereen. „De melkveehouders kunnen nu hun melk nog kwijt in de supermarkten. Wat het wegvallen van de export voor gevolgen heeft, is nog de vraag. Een deel van de transportsector staat stil en de sierteelt is een groot drama. Dat heeft gevolgen voor hun toeleveranciers en afnemers.”

Vermin denkt, net als de woordvoerders van Visser & Visser en van Van Ree, dat door de (steun)maatregelen van de overheid het aantal faillissementen vooralsnog beperkt zal blijven.

Kraaij: „Het belangrijkste is dat de consument na dit alles weer vertrouwen krijgt. Het spreekwoord zegt echter: vertrouwen komt te voet en gaat te paard. Onze verwachting is dat het herstel langer zal duren dan enige maanden.” „De crisis gaat absoluut impact hebben op de economie, denkt ook Fierens. „Hoe groot het effect zal zijn weet niemand, maar samen komen we er zeker weer uit.”

Creativiteit

Vermin wijst in dit verband op de creativiteit van zakenlieden. „Mensen stappen over op online. Als dat het nieuwe normaal wordt, weet je niet precies hoe groot de gevolgen voor de retail zullen zijn. Je ziet dat restaurants via Thuisbezorgd.nl aan de slag gaan.” Ook hij durft geen enkele uitspraak te doen over de duur en de zwaarte van de crisis. „Dat weet er uiteindelijk maar Eén.”

Zelf zit Vermin aan de telefoon in het hoofdkantoor. Samen met twee anderen. De rest werkt thuis. Hij is wel een beetje bezorgd hoelang dit effectief stand houdt. „Voor sommigen is het nieuwe ervaring, dagenlang achter elkaar. Maar of het ook leuk blijft, met de kinderen erbij en stress vanuit de omgeving?”

Vermin kan het weten. Zijn echtgenote staat als verpleegkundige in de frontlinie. „Nederlanders zijn nuchter en de meesten houden zich netjes aan de regels. We kiezen er met z’n allen voor onze ouderen te beschermen. Dat heeft, in alle narigheid, ook iets moois.”