De commissies hebben deze opmerkelijke stap vrijdag genomen, omdat het Witte Huis tot nu toe weigert in te gaan op eerdere verzoeken om het verslag van een omstreden telefoongesprek tussen de Amerikaanse president Trump en de Oekraïense president Zelenski vrijwillig beschikbaar te stellen.

De voorzitters van de drie commissies schrijven in een toelichting: „Het spijt ons dat president Trump ons –en het land– in deze positie heeft geplaatst. Maar zijn handelingen hebben ons geen andere keus gelaten dan deze dagvaarding.” Het Witte Huis krijgt tot 18 oktober de tijd om de stukken aan te leveren.

Als Trump en zijn personeel de dagvaarding naast zich neerleggen, zal dat als het belemmeren van de rechtsgang worden beschouwd. Dat wordt dan apart als een belastend feit toegevoegd aan de aanklacht, zo verklaarden de voorzitters. Zij beschouwen een dergelijke weigering dan ook als bewijs voor het gelijk van de eerste klokkenluider. Die meldde dat Trump Oekraïne onder druk heeft gezet om onderzoek te doen naar zijn politieke rivaal Joe Biden en diens zoon Hunter.

De commissies vragen niet alleen naar het verslag van het telefoongesprek, maar ook naar de documenten over de Kiev-contacten die stafchef Mick Mulvaney in bezit heeft. Verder willen ze weten wie er allemaal heeft meegeluisterd met het telefoongesprek tussen Trump en Zelenski.

Meestal luisteren bij dergelijke telefoongesprekken niet alleen tolken, maar ook adviseurs en medewerkers van de CIA mee. Na enig aandringen heeft de minister van Buitenlandse Zaken, Mike Pompeo, gezegd dat hij erbij was. Het is duidelijk dat de onderzoekscommissies deze namen willen weten om die personen daarna kunnen ondervragen.

Ook vicepresident Mike Pence kreeg vrijdag een dagvaarding waarin de commissies eisen dat hij documenten overhandigt over de kwestie. Of Pence bij het telefoongesprek aanwezig was, is niet bekend. Tot nu toe werd aangenomen dat Trump zijn vicepresident enigszins buiten de kwestie hield.

Onderhouden

Wel heeft Pence in het achterliggende jaar ontmoetingen gehad met Oekraïense functionarissen, maar die zouden vooral bedoeld zijn om de relatie tussen Kiev en Washington te onderhouden. Die werden dus niet direct in verband gebracht met de actuele kwestie.

Een woordvoerder van Pence zei vrijdag dat het verzoek van de „nietsnut-Democraten” afkomstig is en daarom niet serieus wordt genomen. Trump gaf eveneens aan dat hij mogelijk geen medewerking aan het onderzoek zal verlenen, maar laat die beslissing over aan zijn advocaten. Als het Witte Huis niet meewerkt met de dagvaardingen, zal vermoedelijk een juridische strijd losbarsten.

Onderzoeksleider Adam Schiff toonde zich eerder al „ernstig bezorgd” over de uitspraken van minister Pompeo. Die suggereerde dat zijn medewerkers niet zullen getuigen in het vooronderzoek naar de mogelijke afzettingsprocedure van president Trump.

Schiff stelde dat „elke poging tot obstructie wordt gezien als belemmering van het recht van het Congres om getuigenverklaringen op te vragen.” Minstens twee van de vijf diplomaten hebben echter wel gezegd bereid te zijn om achter gesloten deuren een getuigenverklaring af te leggen. Of de andere drie zullen volgen, is volgens Schiff nog onzeker.

Ondertussen heeft zondag een tweede klokkenluider zich gemeld. Het zou gaan om iemand, ook omschreven als een inlichtingenofficier, die informatie over deze zaak uit eerste hand heeft.

Lees ook

„Tweede klokkenluider in Oekraïne-affaire rond Trump”