Maartje Timmerman-van Kooten, psycholoog en cognitief gedragstherapeut bij Psychologenpraktijk Brouwer, komt ze regelmatig tegen: jongeren die zich eenzaam voelen. Tegelijk plaatst ze kanttekeningen bij de landelijke cijfers die deze week weer in het nieuws kwamen: maar liefst 40 procent van de jongeren in de leeftijd 16-34 jaar oud voelt zich ten minste eenmaal per week eenzaam. „Wat wordt dan onder eenzaamheid verstaan? Hoe problematisch is het dat iemand zich één keer per week alleen voelt?”

Timmerman komt veel ernstiger problemen tegen. „Sommige jongeren zijn depressief of angstig en trekken zich daardoor terug in een sociaal isolement. Anderen doen dat omdat ze zich schamen voor een stoornis of een ander psychisch probleem. Ze worstelen met problemen en trekken zich daardoor steeds verder terug. Daarmee komen ze vaak in een heel negatieve vicieuze cirkel terecht en gaan ze zich steeds eenzamer, depressiever en angstiger voelen.”

Sociale angst

Als hulpverleners de oorzaak zien, proberen ze oplossingen aan te reiken. „Bij depressie willen we jongeren weer naar sociale activiteiten laten gaan en contact met vrienden laten zoeken, ook al hebben ze daar zelf geen behoefte aan. Vaak leidt dat al heel snel tot verbetering. Maar bij sociale angst is het belangrijk om eerst de angst aan te pakken, te kijken waarvoor iemand bang is.”

De psycholoog ziet onder jongeren ook onrealistische verwachtingen ten aanzien van sociale relaties. „Bijvoorbeeld dat een jongere altijd maar met anderen wil zijn en moeilijk alleen kan zijn. Dan is het uiteraard van belang om zo iemand realistischere verwachtingen te laten ontwikkelen.”

Echt contact

Sociale media geven jongeren volgens Timmerman nogal eens het beeld dat het leven altijd maar leuk moet zijn en dat anderen met hun vriendenkring voortdurend leuke dingen doen. „Het helpt zulke jongeren al als ze eens minder op Instagram en Snapchat zitten en het echte contact met vrienden zoeken.”

Of eenzaamheid in kerkelijke kring minder voorkomt, vindt de therapeute lastig te zeggen. „De kerk is een omgeving waar mensen heel gemakkelijk met anderen in contact kunnen komen, waar je je kunt aansluiten bij een club of Bijbelkring en waar –als het goed is– mensen naar elkaar omkijken. Dus dat zou de kans moeten verminderen dat mensen zich eenzaam voelen. Maar uiteindelijk is het natuurlijk wel zo dat iemand zelf de échte verbinding met anderen aan moet gaan. Iemand kan een heel groot sociaal netwerk hebben en zich toch eenzaam voelen, omdat hij of zij echte verbondenheid met anderen mist. Daar moet je ook zelf stappen in zetten. Mensen kunnen er voor je zijn, toenadering zoeken, maar iemand moet daar zelf uiteindelijk op ingaan. Als je dat niet doet, kunnen ook mensen binnen kerkelijke kring zich heel eenzaam voelen.”

Kwetsbaar

Eenzaamheid publiek maken, bijvoorbeeld via de hashtags die daarvoor nu zijn gestart, vindt Timmerman niet raadzaam. „Het plaatst een jongere in een heel kwetsbare positie, waar anderen gemakkelijk misbruik van kunnen maken. Ik zou eerder adviseren om er met een goede vriend over te praten of met je ouders, om samen te bekijken waar het gevoel vandaan komt en welke stappen er gezet kunnen worden. Mocht je er dan nog niet uitkomen, dan kan het het goed zijn hulp van buitenaf in te schakelen. Bijna altijd komt het wel goed!”