Reinstra gaf twee weken geleden samen met insectenkenner Esther Linnartz een minicursus ”Je eigen tuin als insectenparadijs” in het Nationaal Landschap Centrum in Numansdorp. Er kwamen zo’n 25 deelnemers op af. Dat viel hem niet tegen. „Voor zo’n relatief dunbevolkt gebied als de Hoeksche Waard is die opkomst gewoon goed.”

Wat Reinstra opviel, is dat veel deelnemers vroegen naar lijsten met insectenvriendelijke planten. „Mensen zijn blijkbaar bereid om daadwerkelijk hun tuin om te vormen tot een paradijs voor insecten door de juiste planten erin te zetten.”

De 5 miljoen tuinen die Nederland telt, zien Linnartz en Reinstra als één grote kans voor de natuur. Reinstra: „Dit is 40 procent van het bebouwde oppervlakte van Nederland, ofwel 56.000 hectare. Een goede inrichting van de tuin en de plantenkeuze zijn de sleutel tot een gezonde leefomgeving voor insecten.”

Eenheidsworst

Maar hoe dan? Gewoon de natuur haar gang laten gaan? „Nee”, schrikt Reinstra terug. „Dan gaat één bepaalde soort overheersen en krijg je een eenheidsworst. Variatie is het sleutelwoord. Dat begint al met de aanleg. Creëer zon- en schaduwplekken, hoge en lage gedeelten, droge en natte plaatsen. Een vijver is een pre.”

Ook een verscheidenheid in beplanting is volgens Reinstra belangrijk. „Zorg voor kruidachtigen, grassen, struiken, bomen en waard- en drachtplanten. Drachtplanten leveren voedsel aan insecten in de vorm van nectar en stuifmeel. Kies dan bij voorkeur inheemse soorten, zoals wilde kamperfoelie en de wilde marjolein. Aan gecultiveerde planten met dubbele of gevulde bloemen heeft een insect niets. Veel gekweekte rozen bijvoorbeeld hebben geen meeldraden en geen nectar. Poot dan liever een wilde roos zoals de hondsroos en de egelantier.”

Simpel

De Vlinderstichting kwam begin april met een vergelijkbaar advies: plant het liefst inheemse soorten. En anders in ieder geval ‘simpele’ planten. „Het enkelbloemig afrikaantje is een prima voedselbron voor allerlei insecten. Doorkweken heeft grootbloemige afrikaantjes opgeleverd, maar dit gaat ten koste van de productie van nectar en stuifmeel.”

Waardplanten leveren voedsel voor de groei van larven. Dit kunnen alle delen van planten zijn: blad, bloem, stengel, wortel, vruchten, zaden en sappen. Dikwijls is een waardplant heel soortspecifiek. De rupsen van de citroenvlinder bijvoorbeeld lusten alleen maar bladeren van de vuilboom en de wegedoorn. Verdwijnen die struiken, dan verdwijnt ook de citroenvlinder.

Andersom kan een veelvoud aan waardplanten ook een negatief effect hebben. Reinstra: „Kijk maar naar de buxus. Die waardplant is de laatste decennia massaal aangeplant. Mede daardoor kon de buxusmot massaal oprukken.” Nederlanders blijken massaal allerlei verboden middelen te gebruiken om die buxusmotten te bestrijden. Mezen voeren de rupsen vol gif aan hun jongen die er dood aan gaan.

Over gif gesproken: veel bloemenzaad zaaien lijkt een goede daad voor de natuur, maar de Vlinderstichting waarschuwt voor zaad dat gecoat is met neonicotinoïden. „Dat gebeurt nog heel regelmatig”, zegt woordvoerder Kars Veling. „Dan kan het zomaar zijn dat de vlinders en bijen waarvoor je ze neerzet daar juist schade van ondervinden. Gebruik dus onbehandeld zaad en onbehandelde planten.”

Wilde Weelde

De kans is aanwezig dat een leek door de bomen het bos niet meer ziet. Welke planten kan ik nu het beste waar zetten? Vereniging Wilde Weelde is in 1999 in dat gat gesprongen. Dat was het oprichtingsjaar van de vakvereniging van zo’n 200 hoveniers, tuinontwerpers en kwekers van planten voor natuurrijke tuinen.

Voorzitter Jasper Helmantel merkt dat het aantal aanvragen voor het ontwerpen en aanleggen van natuurrijke tuinen en parken de laatste jaren sterk is toegenomen. „Er is meer bewustwording dat de natuur uit zijn evenwicht is. Mensen willen wat doen om de natuur een handje te helpen. Dat kan met een natuurrijke tuin.

Niet voor niets plaatsen imkers tegenwoordig hun kasten dicht bij of in stedelijk gebied. Er is daar tegenwoordig voor bijen meer te halen dan in landbouwgebieden. Puur omdat er in tuinen, bermen en parken meer verschillende planten bloeien dan op het platteland. Het lijkt er op dat die ontwikkeling alleen maar verder doorzet.”

Vlinderplanten

Top tien van planten die goed zijn voor vlinders.

winterheide (Erica)

sneeuwbal (Viburnum)

judaspenning (Lunaria)

lavendel (Lavandula)

vlinderstruik (Buddleja)

ijzerhard (Verbena)

koninginnekruid (Eupatorium)

hemelsleutel (Sedum)

herfstaster (Aster)

klimop (Hedera): niet snoeien, maar laten bloeien

Belangrijke planten voor insecten

dille (Anethum graveolens)

duizendblad (Achillea millefolium, Achillea taygetea)

engelwortel (Archangelica officinalis)

ezelsoren (Stachys byzantina)

grasklokje (Campanula rotundifolia

kluwenklokje (Campanula glomerata),

perzikbladig klokje (Campanula persicifolia)

gipskruid (Gypsophila elegans, Gypsophila paniculata)

heide (Erica cinerea, Erica herbacea etc.)

kamille (Chamomilla recutita)

klaversoorten (Trifolium praetense etc.)

klimhortensia (Hydrangea anomala) en

hortensia (Hydrangea aspera)

krokussen en sneeuwklokjes

lavendel (Lavandula angustifolia)

lupine (Lupinussoorten)

meidoorn (Crataegus monogyna)

moerasspirea (Filipendula ulmaria)

munt (alle Menthasoorten)

rudbeckiasoorten

sierdistels: kogeldistel (Echinops bannaticus)

blauwe distel (alle Eryngiumsoorten)

kaardenbol (Dipsacus sativus)

ezelsdistel (Onopordum bracteatum)

sieruien (alle soorten Allium)

tijm (Thymus serpyllum)

venkel (Foeniculum vulgare)

vetkruid en muurpepers (alle Sedumsoorten)

vingerhoedskruid (Digitalis purpurea)

vlambloem (soorten Phlox)

wilde margriet (Chrysanthemum leucanthemum)

wilde marjolein (Origanum vulgare)

wilde kamperfoelie (Lonicera periclymenum)

Bron: velt.nu