De datum van 29 juni 1979 vormde het startmoment van De Vluchtheuvel. Het was aan het einde van de turbulente jaren zestig en zeventig. Een golf van secularisatie spoelde over Nederland en er was sprake van een gezagscrisis en een seksuele revolutie. Deze tendensen drongen in de hulpverlening door.

„Vooral veel jongeren hadden dringend christelijke hulp nodig, maar die was er niet”, weet Van Groningen, sinds oktober 2000 directeur. Daarom ontstond er binnen de Gereformeerde Gemeenten behoefte aan een eigen instelling voor maatschappelijk werk. De jeugdbond van dit kerkverband voerde een grote inzamelingsactie. Die gaf de eerste aanzet. Het ingezamelde bedrag was voldoende voor de aankoop van een eigen opvanghuis in Nunspeet: De Berenbos. Daar was Evert Beelen, de man van het eerste uur, de schakel tussen jongeren in het opvangcentrum en de thuissituatie.

Het opvanghuis sloot al na enkele jaren definitief de deuren. Van Groningen: „Hulp bieden aan jongeren met vaak ernstige psychiatrische problematiek ging de expertise van De Vluchtheuvel destijds te boven. De deskundigheid die voor deze doelgroep toch echt vereist was, ontbrak. Na die Berenbosperiode is De Vluchtheuvel op verschillende locaties in het land ambulant gaan werken. Dit gebeurde toen vooral vanuit consistories of bij de mensen thuis.”

Groei

Tot 1986 bestond het team van De Vluchtheuvel uit twee of drie medewerkers. Het eerste kantoor was ondergebracht in Woerden, in het centraal bureau van de Gereformeerde Gemeenten. Het was het jaar van de benoeming van een eerste directeur, J. Bloemendaal. Van Groningen kwam eveneens in 1986 in dienst. Hij volgde de opleiding aan de sociale academie in Ede en werd aangesteld voor de hulpverlening in Zeeland.

Na het vertrek van Bloemendaal volgde Van Groningen in het jaar 2000 hem op als directeur. De organisatie groeide en ontwikkelde zich steeds meer. Inmiddels waren er behalve in Goes en Woerden kantoren in Dordrecht, Zwolle, Apeldoorn (later Amersfoort) en gesprekslocaties in Lelystad en Middelharnis.

Op dit moment doen jaarlijks zo’n duizend hulpvragers een beroep op De Vluchtheuvel voor begeleiding of advies. Van Groningen: „Zeker 60 procent van de hulpvragen bestaat uit problemen in de relationele sfeer. Met name huwelijk, gezin en seksualiteit. Maar er kloppen ook veel mensen aan met depressieve klachten, burn-outachtige verschijnselen of andere psychische spanningen.”

Geestelijke strijd

Sinds 2009 biedt De Vluchtheuvel ook hulp aan mannen die, soms al jaren, worstelen met een pornoverslaving. „Ze willen stoppen, maar ze hebben daar hulp bij nodig”, geeft Van Groningen aan. „Tijdens de groepsbijeenkomsten komen er aangrijpende verhalen los. Het is mooi dat er, soms bij mensen die jaren alleen gestreden hebben, er eindelijk een doorbraak ten goede komt. Juist hier blijkt het belang van christelijke hulpverlening. Door Gods genade kunnen mensen breken met de zonde en gaan zien dat God in Christus Jezus een God van genade is, de grote Heelmeester. Nee, hulpverlening is geen pastoraat, maar toch mag dit in hulpverlening een duidelijke plaats krijgen.”

Ook binnen de reformatorische gezindte komen zaken als echtscheiding, overspel en ontrouw vaker voor. Steeds meer ontstaat de overtuiging dat dit niet los is te zien van de geestelijke strijd die er gaande is. Van Groningen: „Huwelijksproblemen, ontwrichte gezinnen en pornoverslavingen bevatten een geestelijke dimensie. De boze is eropuit om met listen en verleiding ons bij God vandaan te houden of vandaan te trekken. In de hulpverlening worden we iedere dag met de vaak verwoestende gevolgen geconfronteerd. Daarbij gaat het niet alleen om relationele of psychische problematiek. Er is sprake van een diep geestelijke nood. Dat spoort ons nog meer aan om vanuit De Vluchtheuvel ons in te zetten voor het behoud, het herstel en de bescherming van huwelijk en gezin. Daarbij gaat het niet alleen om professionaliteit en het gebruik van de juiste hulpverleningsmethodes. Het gaat ook om de geestelijke wapenrusting. De Heere Jezus heeft gezegd: „Zonder Mij kunt gij niets doen.” Maar ook: „Mijn kracht wordt in zwakheid volbracht.” Daar moeten we het van hebben. Iedere dag weer.”

Kosten

In de beginjaren werden de kosten volledig gedragen door de Gereformeerde Gemeenten. Maar het aantal hulpvragers nam ieder jaar toe. Ook vanuit andere kerkverbanden. Iedereen kon terecht bij De Vluchtheuvel. Terecht, meent Van Groningen: „Uit oogpunt van barmhartigheid kun en wil je niemand weigeren.”

Andere kerkverbanden werden bereid gevonden financieel te ondersteunen en er kwam een commissie publiciteit en fondswerving. Een aantal vrijwilligers heeft zich daarnaast ingezet voor het inzamelen van giften en het opzetten van een donateursbestand.

In 2000 werd er een eigen bijdrage ingevoerd. Van Groningen: „We konden er niet langer omheen. Het begon met een eigen bijdrage van 25 euro en dat liep door de jaren heen op. Vanaf begin 2018 wordt de psychosociale hulpverlening niet langer vanuit de kerken bekostigd. Dat betekent dat cliënten in principe het volle pond betalen: 85 euro per gesprek.”

De Gereformeerde Gemeenten bieden nog wel financiële ondersteuning bij de advisering van ambtsdragers, enkele preventieve werkzaamheden en de gastopopvang voor kinderen en jongeren. „Voor veel hulpvragers vormt het bedrag van 85 euro toch een drempel. Aankloppen om steun bij de diaconie ligt soms ook moeilijk. Daarom hebben we afspraken gemaakt met plaatselijke kerkenraden. Zij zien het belang van het bestaan van onze organisatie en bieden structurele financiële ondersteuning. Dat heeft geleid tot 150 overeenkomsten. Hierdoor kunnen gemeenteleden tegen een gereduceerd tarief worden geholpen. Dat werkt goed. Het aantal hulpvragen bij De Vluchtheuvel is niet verminderd maar zelfs toegenomen.”

Bewogenheid

Naast de hulp bij psychosociale nood is er in de voorbije decennia steeds meer ingezet op toerusting en preventie. „Vooral op het terrein van het huwelijk. Om die reden zijn we al jaren geleden gestart met huwelijkstoerusting. Daarnaast heeft de kerk middelen beschikbaar gesteld om medewerkers aan te stellen die zich helemaal kunnen richten op preventie, visievorming en toerusting op het terrein van huwelijk, gezin en seksualiteit. Hierdoor kan De Vluchtheuvel zich steeds meer ontwikkelen als een landelijk kennis- en adviescentrum.”

Volgens Van Groningen heeft de organisatie in de voorbije veertig jaar het vertrouwen gekregen binnen de reformatorische achterban. „De combinatie van een breed aanbod, een landelijke dekking, professionaliteit, gecombineerd met een heldere christelijke identiteit, wordt door velen gewaardeerd.”

Als hij terugblikt, is hij verwonderd over Gods trouw. „”Jehova Jire” was het thema bij ons 25-jarig jubileum. De Heere voorziet. Dat heeft Hij zo waar gemaakt, al die veertig jaren.” De professionaliseringsslag ging volgens hem niet ten koste van de christelijke bewogenheid. „Dat stemt dankbaar. We hebben een enthousiast en betrokken team, allemaal gemotiveerd om christelijke hulp te bieden. Het is ons verlangen dat er in onze hulpverlening iets zichtbaar wordt van wat we lezen van de Heere Jezus: „Als Hij de schare zag werd Hij met innerlijke ontferming over hen bewogen.” Als dat verdwijnt, heeft De Vluchtheuvel geen bestaansrecht meer.”

Veertig jaar De Vluchtheuvel

Stichting De Vluchtheuvel bestaat deze zomer veertig jaar. De vanuit de Gereformeerde Gemeenten opgerichte organisatie biedt hulp vanuit een christelijke identiteit. De eerste jaren vooral aan jongeren, maar al snel aan jongeren én volwassenen. Veel hulpvragen hebben betrekking op huwelijk, gezin en seksualiteit. Maar ook wordt er hulp geboden bij psychische problemen, identiteitsvragen en rouwverwerking. Daarnaast verzorgt De Vluchtheuvel op veel scholen schoolmaatschappelijk werk.

De stichting groeide uit tot een professionele organisatie met ongeveer zestig medewerkers: maatschappelijk werkers, vaak met een aanvullende therapeutisch opleiding, en psychologen. In verband met het jubileum wordt op vrijdag 20 september een symposium in Gouda gehouden. Het thema richt zich op actuele vraagstukken rondom huwelijk, gezin en seksualiteit.