Een personenwagen komt tot stilstand in een buitenwijk van Aleppo. Gewapende mannen dwingen de bestuurder met wilde gebaren te stoppen. In de auto zitten twee aartsbisschoppen uit de Syrische stad. Een diaken bestuurt de wagen. De onbekende strijders rukken de portieren open, vermoorden de armenverzorger en kidnappen de beide bisschoppen.

Tot op de dag van vandaag is onduidelijk waar de twee aartsbisschoppen zich bevinden en of ze nog in leven zijn. De berichten waren na die bewuste dag in april 2013 onduidelijk. Enkele dagen later bleken de geestelijken toch echt spoorloos. Inmiddels is hun lot al zes jaar ongewis.

De onzekerheid over hun toestand tekent de situatie van christenen in Syrië, volgens de Gesellschaft für bedrohte Völker (GfbV). Deze organisatie zet zich in voor religieuze minderheden.

Het geweld dat de bisschoppen en de diaken ten deel viel, is niet ongebruikelijk in de regio. Open Doors noemt voorbeelden van tot het christendom bekeerde vrouwen die als slavin verkocht werden aan IS of moesten vluchten naar Libanon.

„De oorlog in Syrië en Irak heeft diepe sporen nagelaten”, zegt Wilbert van Saane, docent en studentenpredikant aan de Haigazian University en de Near East School of Theology in Beiroet, Libanon. Hij heeft geregeld contact met christenen en voorgangers in Syrië. „Geschat wordt dat zo’n 700.000 tot 800.000 christenen Syrië zijn ontvlucht.”

Groei

Toch lijkt de christelijke kerk in Syrië weer te groeien. Persbureau Reuters meldde vorige maand de groei van een evangelische gemeenschap in de grensstad Kobani. Veel moslims zouden zich bekeren tot het christendom.

Bekeerlingen noemen verschillende redenen om voor het christendom te kiezen: de oorlogservaringen ten tijde van IS, maar ook teleurstelling in de islam, omdat IS claimt in naam van deze religie te handelen.

Deze nieuwe bekeerlingen krijgen volgens Reuters veel kritiek te verduren. Ze zouden volgens moslims christen zijn geworden vanwege allerlei andere voordelen: betere banen, financiële hulp van christelijke organisaties en betere vooruitzichten om te emigreren naar Europa. Zo worden nieuwe christenen volgens Reuters in een verdacht hoekje gezet.

Van Saane wijst dit dubbele motief van de hand: „Hier in Libanon ontmoet ik Syrische vluchtelingen die geraakt zijn door het Evangelie van Christus, onder hen ook moslims. Natuurlijk hebben noodhulp en christelijk onderwijs daarbij een rol gespeeld, zoals altijd in de geschiedenis van de zending. Maar dat wil niet zeggen dat er sprake is van oneigenlijke motieven. Het is onmogelijk om bij het bedrijven van zending de geestelijke beweegredenen te scheiden van materiële voordelen. De tijd zal leren of mensen in Christus blijven geloven en of de kerk weer zal groeien.”

Weerstand

Sinds het terugdringen van IS hebben christenen niet meer met openlijke geweldpleging te maken, zegt Van Saane. „Wel hebben zij in de Koerdische gebieden nog steeds te maken met verschillende vormen van weerstand, ook nu de macht van IS gebroken is. De christenen in de gebieden van de Syrische regering genieten nu vaak weer rust en relatieve vrijheid.”

De positie van christenen is door het hele land verzwakt sinds het begin van oorlog, zegt Van Saane. „De kleiner geworden kerken zullen proberen hun kerken en scholen te herstellen en hun diaconale werk voort te zetten. Door de verwoesting en omdat zo veel christenen het land verlaten hebben, is dat wel een hele uitdaging. Terwijl mensen nu meer dan ooit afhankelijk zijn van de kerk.”

Een door oorlog verwoest land

De opstand tegen president Assad in Syrië nam in 2011 een vlucht toen opstandelingen zich verenigden in het Vrije Syrische Leger. Tijdens deze burgeroorlog kreeg de radicale islam in 2014 voet aan de grond: Islamitische Staat (IS) breidde zijn grondgebied snel uit. IS heeft zijn territorium twee maanden geleden verloren, maar acht jaar burgeroorlog laat enkel verliezers zien: 6,3 miljoen vluchtelingen, ruim 6,6 miljoen ontheemden binnen Syrië. De voedselprijzen zijn gemiddeld acht keer hoger dan voor de crisis en 43 procent van de kinderen gaat niet naar school, aldus de UNHCR, de vluchtelingenorganisatie van de VN.