Na enkele weken uitstel in verband met de tijdelijke sluiting van de federale overheid, hield president Trump dinsdagavond zijn langverwachte State of the Union. De rede zou onpartijdig zijn, aldus de aankondiging van het Witte Huis. Onder de oppervlakte klonken echter de diepe verschillen tussen Republikeinen en Democraten maar al te duidelijk door.

Aan de opening van de jaarlijkse ‘troonrede’ lag het niet, zij het dat de president niet wachtte op de formele introductie van Huisvoorzitter Pelosi. Trump stak bij het begin van zijn toespraak direct zijn hand uit naar het Congres. „Ik sta hier om met u samen te werken om historische doorbraken voor alle Amerikanen te bereiken.”

Trump nam vervolgens ruimschoots de tijd om zijn economische successen voor het voetlicht te halen. De werkloosheid bevindt zich op een historisch laag punt en onderhandelingen over diverse handelsverdragen hebben de Amerikaanse schatkist geen windeieren gelegd, benadrukte de president. Wel boog hij cijfers over het aantal nieuwe banen in de Verenigde Staten en de afname van het aantal Amerikanen dat afhankelijk is van de voedselbank enigszins om in zijn eigen voordeel.

Ook het plan van Trump om de prijzen van medicijnen te verlagen –een voornemen dat nog uit zijn vorige State of the Union stamt– kon op bijval rekenen. Dat gold ook voor zijn ambitie om de VS binnen tien jaar vrij van de ziekte aids te maken.

Race om het Witte Huis

Die reeks positieve berichten kan Trump goed gebruiken in de aanloop naar de presidentsverkiezingen van november 2020. In die zin was de toespraak van dinsdagavond in feite zijn eerste publieke aftrap in de race om het Witte Huis.

Tot zover de kwesties waar politieke vriend en vijand in het Congres het wel over eens zijn. Voor zijn oproep aan de volksvertegenwoordiging om wetgeving goed te keuren die late abortussen verbiedt, kreeg Trump de handen van de Democraten echter bepaald niet op elkaar. Ook zijn verkapte sneer naar het onderzoek van oud-FBI-directeur Robert Mueller naar vermeende Russische inmenging in de presidentsverkiezingen, werd hem niet in dank afgenomen.

Regelrecht onverzoenlijk was Trump op het gebied van immigratie. De omstreden muur op de grens tussen de VS en Mexico zal er, als het aan de president ligt, hoe dan ook komen.

Daarmee houdt Trump niet alleen vast aan een van zijn belangrijkste verkiezingsbeloften van 2016, maar neemt hij ook vast een voorschot op de politieke discussie die de komende dagen weer zal losbarsten. Volgende week vrijdag dreigt namelijk een nieuwe shutdown van de federale overheid als er geen overeenstemming over de begroting kan worden bereikt.

Noodtoestand

Trump is in elk geval niet van plan de gevraagde miljarden voor de grensmuur van tafel te halen. De vrees bestond dat de president de State of the Union zou aangrijpen om de noodtoestand uit te roepen, om zo via een omweg toch financiering voor zijn plannen te krijgen. Dat gebeurde niet, maar het is niet uitgesloten dat Trump bij een nieuwe shutdown alsnog tot die maatregel overgaat.

Zoals verwacht kondigde Trump een nieuwe ontmoeting met de Noord-Koreaanse leider Kim Jong-un aan, op 27 en 28 februari in Vietnam. Die top hing al in de lucht. Inhoudelijk ging het staatshoofd niet zozeer op de kwestie Noord-Korea in, behalve dan zijn opmerking dat beide landen vermoedelijk in een „verschrikkelijke oorlog” waren verwikkeld als hij geen president was geweest.