Vroeger zag de hemel rood van het vuurwerk, zegt de oude schoolmeester Moessa. De inwoners van Zjarkent luiden met harde klappen en sierlijk vuurwerk 2019 in. Maar Moessa vindt het maar karig. „Het is pieuw hier en pieuw daar. Om half twee zijn overal de lichten uit en ligt iedereen op bed.”

De mensen hebben weinig te besteden. Werk is er wel, maar een goed salaris niet. Sommige mensen verdienen maar 1000 tenge per dag; nog geen 3 euro. Daar kun je nauwelijks van leven, laat staan vuurwerk kopen. En dat terwijl de Nieuwe Zijderoute voor welvaart en voorspoed moest zorgen.

Zjarkent is een middelgroot Kazachs stadje aan de Chinese grens. In theorie zou het moeten profiteren van de verbinding. Maar de realiteit is anders.

De 8500 kilometer lange, gloednieuwe snelweg ligt zo’n twintig kilometer buiten het stadje. Het verkeer dat tot voor kort nog door Zjarkent trok, gaat nu aan de cafeetjes en restaurantjes voorbij.

Grens

China ligt veertig minuten verderop. Tot voor kort probeerden mensen met een vrachtwagen een extraatje te verdienen aan de ligging. Maar dat is voorbij sinds er een nieuwe, geautomatiseerde grensovergang is. Nu bepalen ambtenaren in Astana wie de grens over mag. „Vroeger betaalde een chauffeur een agent wat steekpenningen en kon gewoon doorrijden”, zegt Noerlan Roestamov, vrachtwagenchauffeur van beroep. „Voor hen was 500 dollar kleingeld.”

Een paar jaar geleden leende Roestamov geld voor een oude vrachtwagen. Maar de tijd van verdienen is voorbij. De wagen was al snel te zwaar beladen om de grens over te gaan. Ook had hij hoge kosten aan de auto.

Contrabande

Zijn broer rijdt als taxichauffeur heen en weer tussen Zjarkent en de grote stad Almaty. Bij de grens pikt hij soms een partij goederen mee, zoals telefoons en jassen. „Contrabanda”, zegt hij grinnikend. „Een vriend van mij werkt bij de politie, die bel ik dan even op.” Zo gaat dat op het Kazachse platteland. „Soms vraag je je af waar mensen hun grote huis van betalen”, zegt Roestamov. „Maar bij deze weet ik het wel”, zegt hij wijzend op een nieuw en opvallend bakstenen huis. „Daar woont een politieagent.”

Zjarkent is vol met Lada’s uit de Sovjettijd en gedateerde Audi’s. Ze zijn betrouwbaar en makkelijk te repareren. Bestuurders toeteren druk naar wandelaars, om ze voor een paar honderd tenge (nog geen euro) thuis af te zetten.

Geld is er nauwelijks, en wat er is, is geleend. Investeren is alleen voor de rijken, die een graantje meepikken van de snelweg tussen Europa en China. Maar de gewone man heeft het zwaar.

„Als je hier geen werk hebt, is er niks aan”, zegt de zus van Roestamov. „Mensen zonder werk trekken naar de grote steden.” Zelf werkte ze tien jaar lang in een van de grote bazaars in Almaty. Nu woont ze weer in Zjarkent omdat ze haar man daar ontmoette, ook vrachtwagenchauffeur. Maar verder is er niets te doen, klaagt ze. Veel mannen grijpen er naar de fles.

De Kazachse minister van Buitenlandse Zaken, Kairat Abdrachmanov, heeft meermalen beloofd dat niet alleen China en Europa profiteren van de Nieuwe Zijderoute. „Maar ook Centraal-Azië, de Kaukasus en Turkije zullen profiteren.” Hij zei dat de inwoners van de Almatyregio zeker het verschil in hun portemonnee zullen merken van het project.

President

Maar voorlopig zien de inwoners van Zjarkent er nog maar weinig van. Op televisie verschijnt een toespraak van president Noersultan Nazarbajev. De inhoud is veelbelovend, maar het gezin van Roestamov kijkt er nauwelijks naar. „Ja, ja, het zal wel weer”, klinkt het. „Waarom leven we nog steeds zo arm als tien jaar terug?”

De corruptie helpt ook niet mee. Een wijdverbreid gerucht in het land is dat de overheid haar zakken vult met de oliedollars. „Iedereen in Kazachstan kan miljonair zijn. We zouden kunnen leven als de mensen in Dubai”, merkt Roestamov op.

De rijkdom van Kazachstan is groot, maar de mensen blijven arm. De Nieuwe Zijderoute heeft daar nog niets aan veranderd.

De rijkdommen van Kazachstan zijn groot, maar de mensen zijn arm. De verbindingen waarvoor de Nieuwe Zijderoute zorgt, hebben daar nog niets aan veranderd.

Dit is het eerste deel van een drieluik over Kazachstan.