De Europese Commissie zou met al die plannen geen probleem hebben, als het allemaal maar te betalen was. En daar zit het probleem. De benadering van Italië levert naar verwachting meer schulden op dan economische groei.

De schulden van Italië zijn al buitensporig hoog. De staatsschuld bedraagt 131 procent van het bruto binnenlands product (bbp), terwijl binnen de eurozone 60 procent als het maximum geldt. Volgens de Europese begrotingsafspraken –waar ook de handtekening van Italië onder staat– moeten de lidstaten eraan werken deze schulden te laten dalen. Maar de regering van premier Conte laat de schuld juist oplopen. Extra financiële ruimte leidt immers tot nieuwe banen en op die manier tot nieuwe bestedingen, zo redeneert ze. Maar jammer genoeg is dat niet altijd zo.

De Europese Commissie publiceert woensdag een afkeurend rapport over Italië. In theorie kan ‘Brussel’ een miljardenboete opleggen aan ‘Rome’. Vermoedelijk zal dit voorlopig niet gebeuren.

Voor de Commissie is het bijzonder spannend. Nooit eerder heeft ze immers begrotingen van landen uit de eurozone afgekeurd. In 2003 al waren er twee lidstaten die met het begrotingstekort over de 3 procent gingen (Duitsland en Frankrijk). Dat heeft de Commissie toen laten passeren. Overigens heeft ze daarmee wel velen in de ‘strengere’ landen (zoals Nederland) teleurgesteld. Maar het is de vraag of ‘Brussel’ zo’n „begroting van het volk” opnieuw ongestraft kan laten gaan. De diepe eurocrisis die na 2003 heeft gewoed, bevat natuurlijk wel lessen voor de toekomst.

Tegelijkertijd is het opleggen van een boete een politiek besluit van de regeringsleiders. De ervaring leert dat de soep daar nog wel eens wat dunner en lauwer wordt gegeten dan verwacht.

De Italiaanse regering heeft duidelijk geen zin om veel toe te geven. Het eerste verzoek om een nieuwe begroting eind september heeft tot weinig veranderingen geleid. En het past ook bij de koers van de regering-Conte om de EU te provoceren. Het lijkt zo een bewuste keus om de zaak te laten ontsporen. Bovendien houden populisten er doorgaans niet van om zich te houden aan inzichten die de economie op de lange termijn versterken.

Zo wordt Italië dus vermoedelijk het derde strafdossier voor de Europese Commissie. Ook Polen en Hongarije gaan al richting het strafbankje. De „steeds hechter wordende unie” waarover het EU-verdrag zo plechtig spreekt, verdwijnt zo wel heel erg in de mist. Op veel punten is dat misschien niet zo heel erg. Maar juist op het punt van begrotingen kan Italië veel winnen bij een stukje Europese discipline. En het Italiaanse volk zal daar als eerste van profiteren.