Eerst moet de kwestie Hongarije op de agenda van de verantwoordelijke EU-ministers (voor Nederland is dat buitenlandminister Stef Blok) worden gezet. Daar is Oostenrijk als tijdelijk voorzitter van de EU tot december verantwoordelijk voor. Hongarije krijgt dan de kans zich te verweren.

Als minstens 22 landen vervolgens samen constateren dat er „een duidelijk gevaar bestaat voor een ernstige schending” van de Europese grondbeginselen als democratie, rechtsstaat en vrijheden, dan kan de ministerraad aanbevelingen doen om Hongarije weer op het rechte pad te krijgen. Er wordt geregeld gecheckt of het land zijn leven betert, maar hoeveel tijd het daarvoor krijgt staat niet in het EU-verdrag.

Lees ook

EU-parlement wil Hongarije op de strafbank

Als er geen verbetering optreedt kunnen minimaal negen lidstaten of de Europese Commissie, en met instemming van het EU-parlement, de regeringsleiders tot actie bewegen. De EU-top kan (zonder Hongarije) bepalen dat Hongarije de EU-waarden „ernstig en voortdurend schendt”. Dit oordeel moet unaniem zijn om de volgende stap te kunnen zetten: besluiten Hongarije bepaalde rechten, zoals het stemrecht, te ontnemen. De kans op unanimiteit is klein, aangezien Polen aan de kant van premier Viktor Orban staat.

Voor die allerlaatste ‘nucleaire’ stap is alleen een zogeheten gekwalificeerde meerderheid nodig, wat neerkomt op vijftien landen, waar dan wel ten minste 65 procent van de totale bevolking van de Europese Unie moet wonen.

Tegen Polen loopt sinds december overigens ook een artikel 7-procedure, die is geactiveerd door de Europese Commissie. Dinsdag wordt Polen voor een tweede keer in de ministerraad ondervraagd over de rechtsstaat in het land maar tot een oordeel daarover is het nog niet gekomen.