De reddingswerkzaamheden zijn nog in volle gang, het precieze aantal doden en vermisten is nog niet duidelijk, en het is al helemaal nog niet bekend wat de precieze oorzaak van de ramp is. Zo is het niet zeker of achterstallig onderhoud echt de oorzaak van de instorting is.

Maar dat weerhoudt Italianen er niet van de schuldvraag te beantwoorden. Alle vingers wijzen naar de deplorabele staat van de Morandibrug. Dat er nog grondig onderzoek naar de oorzaak moet komen, deert de Italiaanse regering niet. Die legt nu al de schuld voor 100 procent bij de beheerder van de weg; Autostrade per l’Italia. Dat is een aan de beurs genoteerd bedrijf, dat daarmee tot het grootkapitaal behoort, wat voor de populistische Vijfsterrenbeweging, en diens regeringspartner Lega, een logische zondebok is.

„We starten de procedure voor de intrekking van de concessie”, zo verklaarde premier Giuseppe Conte woensdag tijdens een buitengewone ministerraad die voor de gelegenheid in Genua werd gehouden.

Eerder die dag had vicepremier Luigi Di Maio al stemming gemaakt door te zeggen dat Autostrade per l’Italia hoge tolgelden opstrijkt, maar weinig aan onderhoud uitgeeft. In dagblad Il Fatto Quotidiano, feitelijk de spreekbuis van de Vijfsterrenbeweging, staat dat Autostrade per l’Italia vorig jaar een nettowinst maakte van 2,4 miljard euro, tevens desinvesteerde in het onderhoud van autosnelwegen, maar wel geld investeerde in onder andere de aanschaf van een Frans vliegveld.

De winst zou vooral verdwijnen in de zakken van kledingbedrijf Bennetton, grootaandeelhouder van Autostrade per l’Italia. De eigenaren van dit bedrijf staan dicht bij de Democratische Partij van oud-premier Matteo Renzi, de kop van Jut van de Vijfsterrenbeweging. „Renzi, jij hebt de schuld!” schreef iemand op sociale media. Het is maar een van vele reacties.

Fabel

De regering treedt mogelijk zo daadkrachtig op om kritiek op de grootste regeringspartij in de kiem te smoren. De Vijfsterrenbeweging was namelijk tegen een nieuw knooppunt met een nieuwe brug in Genua. Beppe Grillo, gangmaker van de Vijfsterrenbeweging en uit Genua afkomstig, zei in 2014 op een massabijeenkomst dat nieuwbouw desnoods door het leger zou moeten worden stilgelegd. De lokale afdeling van de beweging in Genua sprak in 2013 over „de fabel van de dreigende ineenstorting van de Morandibrug.”

Italië kent een lange reeks van ongevallen met infrastructuur. Zo vielen er in 2009 33 doden toen een goederentrein bij Viareggio ontspoorde nadat de as van een van de wagons het begaf – waarschijnlijk door achterstallig onderhoud. De ramp met het cruiseschip Costa Concordia kostte in 2012 32 mensen het leven, maar was te vermijden geweest als de kapitein niet bewust de voorschriften aan zijn laars had gelapt.

Italianen beseffen dat hun land op veel fronten tekortschiet. Vaak wordt de verachtelijke term ”Italietta” (klein Italië) gebruikt. „Italië is een rottend land”, schreef Margherita op de site van Il Giornale.

Italianen mogen hun eigen land tot op de bot afkraken. Tegelijk zijn ze gevoelig voor kritiek uit het buitenland. Vandaar dan ook dat La Repubblica opgelucht reageert als blijkt dat de officiële reacties van Europese landen zo respectvol zijn. De krant haalt de voorzitter van het Duitse onderzoeksinstituut DIW aan die zegt dat „zo’n ramp net zo gemakkelijk in Duitsland kan plaatsvinden.” En toch is ook La Repubblica „ervan overtuigd dat er fouten of onvolkomenheden aan de wortel van het verdriet liggen.”