Kanttekeningen bij noodhulp op een toeristeneiland
In een periode dat vooral westerse toeristen daar zijn, werd het Indonesische eiland Lombok zondag getroffen door een zware aardbeving. Wat er dán gebeurt in de berichtgeving heeft altijd iets wrangs. Zo was het nieuws over de beving en over de slachtoffers die daarbij vielen nog maar enkele minuten oud, of het werd verdrongen door nieuws over gedupeerde toeristen die snel weg wilden, maar daarin niet slaagden. En terwijl de 98 doden uitsluitend onder de plaatselijke bevolking vielen, kregen niet zozeer zij als wel toeristen alle aandacht van de media en autoriteiten. In plaats van gironummers van hulpinstanties doken er alarmnummers op van ministeries en werden noodlijnen geopend door toeristenbureaus.
Dat is allemaal heel begrijpelijk, want juist in tijden van nood weegt het zwaarst wat het meest verwant is. Maar wrang blijft het. Talloze families die dakloos zijn geworden, dreigen zo ten onrechte te worden weggedrukt, en dat terwijl voor hen er geen uitkering wacht van een of andere reisverzekeringsmaatschappij.
Nu heeft toerisme ook in tijden van rust en orde de neiging om zich niet veel aan te trekken van de alledaagse realiteit ter plaatse. En ook uitbaters op locatie kruipen liever in de huid van hun buitenlandse gasten door de dingen mooier te maken dan ze zijn.
Ze suggereren dat het droombeeld van de toerist nergens ter wereld klopt, alleen wél bij hen.
Wie een reisgids openslaat, die leert Lombok –en in het bijzonder de nabijgelegen Gili-eilanden– kennen als betoverend oord vanwege de sprookjesachtige stranden, indrukwekkende vulkaan en bijzondere fauna (waaronder de komodovaraan).
Dat Lombok, net als de andere eilanden van Indonesië, op een van de meest gevaarlijke breukvlakken van de aarde ligt, blijft doorgaans onderbelicht – alle recente erupties van vulkanen op Java en het naburige Bali ten spijt. Vooral de dodelijke tsunami van 2004 voor de kust van Atjeh was een serieuze waarschuwing.
Intussen is er ook een andere kant aan dit verhaal: juist dankzij de aanwezigheid van toeristen kan een relatief onbekend gebied wereldwijde aandacht krijgen. En zou nieuws over nood onder de bevolking zomaar meegetrokken kunnen worden met de berichtenstroom over ‘onze’ toeristen. Maar vanzelfsprekend is dat niet: de kans op ondersneeuwen blijft reëel.
Als dat eerste gebeurt, is dat om veel redenen een gemiste kans. Bezien vanuit de behoefte aan hulp onder de lokale bevolking bijvoorbeeld. Tegelijkertijd wordt seculiere westerlingen het zicht ontnomen op de vaak religieuze wijze waarop bewoners zo’n ramp beleven.
Zo zal ook op het godsdienstige Lombok zondagavond de hand van de almachtige zijn ervaren. Afgezien van de op zich belangrijke vraag of het daarbij ging om de wáre God, is zicht krijgen op zo’n ervaring een waardevolle correctie op de vaak armetierige beleving en verwerking van tegenslag en nood onder seculiere westerlingen.
Hoofdredactie
