Woensdag presenteert hij in Den Haag zijn onderzoek naar de vuurwerkramp in Enschede. Toen in 2000 vuurwerkfabriek SE Fireworks explodeerde, kwamen 23 mensen om, raakten er 950 gewond en werd een woonwijk verwoest. Achttien jaar na de vuurwerkramp opereert Nederland nog steeds „achterlijk” op het gebied van blusvoorschriften bij brand in vuurwerkopslagplaatsen, aldus Van Buitenen dinsdagavond desgevraagd.

Wisse dood

De klokkenluider veegt de vloer aan met het overheidsvoorschrift dat brandweerlieden met water kunnen gaan blussen als bijvoorbeeld een zeecontainer met ‘licht’ consumentenvuurwerk (van de zogeheten klasse 1.4) in brand staat. Dat voorschrift is levensgevaarlijk, stelt Van Buitenen. Want daarmee kunnen brandweerlieden „een wisse dood in worden gestuurd”, zegt hij. „Ja, dat is een forse aantijging, maar ik wil duidelijkheid bieden.”

Lees ook

Vrees voor nog een vuurwerkramp

Probleem is dat minister Grapperhaus (Justitie en Veiligheid) zich schaart achter een zogeheten circulaire uit 2005 van toenmalig minister Remkes (Binnenlandse Zaken), betoogt Van Buitenen. Die circulaire schrijft voor dat de brandweer pas als opslagplaatsen met zwaarder vuurwerk in brand staan de omgeving moet ontruimen en de bevolking dient te alarmeren.

Van Buitenen brengt daar tegenin dat ook brandende opslagruimtes met alleen maar licht vuurwerk tot enorme explosies kunnen leiden. Hij wijst op vuurwerkproeven in Polen die in brandweerkringen tot onrust leidden. „Een brandende container met uitsluitend licht vuurwerk leidde tot een onverwacht zware explosie.”

Averechts effect

Hoe dan ook, benadrukt Van Buitenen, is het gevaarlijk om een opslagplaats met brandend vuurwerk met bluswater te bestrijden. In dergelijke situaties kan water vanwege gasvorming de brand juist verergeren. Ook sprinklerinstallaties in containers met vuurwerk kunnen daarom een averechts effect hebben, waarschuwt hij.

Van Buitenen pleit voor „slimme” splinkerinstallaties. „Die moet je alleen inzetten om ruimtes die nog niet in brand staan, nat te maken. Zodat de brand zich minder makkelijk kan verspreiden.” Van belang is ook dat containers of bunkers worden uitgerust met zogeheten plofdaken. Via die daken kan opgebouwde druk ontsnappen, waardoor de kans op ernstige explosies afneemt, zo stelt Van Buitenen. „Maar tot mijn verbijstering zijn deze plofdaken in Nederland dan weer niet toegestaan.” Constructies waarbij druk alleen kan ontsnappen via een deur, zijn niet toereikend, vindt hij.

Verontrustend

Grapperhaus gaf eerder deze maand „verontrustende” antwoorden op kamervragen van de SP over de thematiek, stelt Van Buitenen in zijn rapport. „Volgens de Nederlandse voorschriften geldt voor een opslag tot 10 ton vuurwerk slechts een veiligheidsafstand van 8 meter. Terwijl bij proeven is Oostenrijk is aangetoond dat één enkele brandende zeecontainer met slechts 5 kilo kruit en 2000 kilo verpakkingsmateriaal kan leiden tot een grote explosie. Waarbij de stalen wanden van de container als een verwrongen propje zijn weggeworpen.”

Van Buitenen presenteerde woensdag zijn bevindingen in bijzijn van onder meer de Kamerleden Van Raak (SP) en Van der Staaij (SGP). Aanwezig was ook Mathilde van der Molen, weduwe van Hans van der Molen. Hij is een van de vier brandweerlieden die omkwamen bij de vuurwerkramp in 2000.Volgens Van Buitenen bestaat de kans dat de weduwe de toenmalige leiding van de Enschedese brandweer voor de rechter daagt wegens dood door schuld.

De klokkenluider werkte zo’n vier jaar aan zijn 900 pagina’s tellende rapport. Hij was in het verleden financieel controleur bij de Europese Commissie. Met zijn onthullingen over fraude bewerkstelligde hij de val van de Europese Commissie in 1999.

Het onderzoek is uitgevoerd in opdracht van het bestuur van de Stichting Expertgroep Klokkenluiders. Van Buitenen is lid van de Expertgroep Klokkenluiders.

Een zegsman van Brandweer Nederland onthield zich woensdagmorgen van commentaar en verwees door naar onder meer het ministerie van Justitie. Die reageert mogelijk later woensdag.