Het is „verdrietig” dat de politiek het na de zelfdoding van de 19-jarige Ximena bij woorden laat, aldus Van der Staaij donderdag. Na haar dood, drie weken geleden, heeft het volgens hem de grootste urgentie dat het kabinet ingrijpt. Vooral de ministers De Jonge en Grapperhaus moeten actie ondernemen. De Jonge gaat over volksgezondheid, Grapperhaus over justitie en veiligheid.

Het is al jaren een trieste realiteit dat burgers met suïcidale neigingen kunnen aankloppen voor advies bij private organisaties of zelfstandig werkende counselors. Bekende namen zijn stichting De Einder en Stichting Levenseindecounseling. De twee hebben gemeen dat ze opereren op het randje van de wet. Concreet houdt dat in dat ze niet actief iemands leven beëindigen, zoals bijvoorbeeld een arts dat doet bij euthanasie. Wel geven ze aanwijzingen en tips en in sommige gevallen zorgen ze er ook voor dat iemand aan medicijnen komt.

Een betrekkelijk nieuwe speler op deze markt is de Coöperatie Laatste Wil (CLW), een in 2013 opgerichte rechtspersoon die laatstewilmiddelen beschikbaar stelt aan leden. In september maakte de coöperatie triomfantelijk bekend een nieuwe route te hebben gevonden om levensmoede burgers in staat te stellen zelf hun leven te beëindigen. Via internetadressen en bij groothandels is het volgens haar mogelijk een legaal conserveringspoeder te bestellen dat na inname van een kleine hoeveelheid leidt tot de dood.

De Coöperatie Laatste Wil treedt sindsdien op als inkoper voor geïnteresseerde leden. Ook verstrekt de organisatie adressen en geeft ze aanwijzingen voor het gebruik ervan.

Gesprek

De opkomst van het netwerk leidde al verschillende keren tot een politiek debat. Het demissionaire kabinet-Rutte II zag geen reden tot ingrijpen. Minister Blok, die het dossier als interim-justitieminister onder zijn hoede had, verwees door naar het OM.

Alerter lijkt De Jonge, in het kabinet-Rutte III zoals gezegd minister van Volksgezondheid. Begin februari beloofde hij de Kamer tijdens het wekelijkse mondelinge vragenuur „een indringend gesprek” te zullen hebben met de levenseindeclub.

Door het overlijden van Ximena kwam ook de coöperatie onder vuur te liggen. „Levenseindeterroristen”, noemde haar vader Randy de initiatiefnemers deze week in het tv-programma Late Night van RTL.

Concrete aanwijzingen dat de coöperatie betrokken was bij de zelfdoding van zijn dochter zijn er vooralsnog niet.

Wel staat vast dat ze overleed na het innemen van het poeder waar de organisatie in de media al maanden opzichtig reclame voor maakt. De 19-jarige vrouw bestelde het spul via internet. Ze deed zich voor als een studente die zich voorbereidde op een biologiepracticum.

„Laatste Wil noemt de naam van het middel niet, maar omschrijft het zo dat het in drie muisklikken is te vinden”, vatte haar vader bij RTL samen. „Ze leggen de drempel extreem laag. Iemand die psychisch lijdt, moet je het niet te makkelijk maken. Vaak besluiten zij iets in een opwelling.”

Openbare orde

Van der Staaij hoopt dat Ximena’s overlijden ertoe leidt dat het kabinet de verkoop van het zelfdodingspoeder aan particulieren alsnog verbiedt.

Ook wil hij dat het kabinet laat nagaan of de werkzaamheden van de coöperatie kunnen worden aangemerkt als zijnde strijdig met de openbare orde. Is dat zo, dan kan dat een grond voor ontbinding zijn.

De SGP is verder benieuwd wanneer De Jonge de Tweede Kamer informeert over de uitkomsten van zijn gesprek met de coöperatie. Maar, zei Van der Staaij donderdag, voor de ouders van Ximena komt dat te laat. „Deze mensen zijn hun geliefde dochter kwijt.”