Media zien Luther vooral als vrijheidsstrijder
Luther vocht voor vrijheid en democratie, en de Reformatie stond voor vernieuwing en tolerantie. Dat is het beeld dat dit jaar in de Nederlandse populaire media is neergezet.
Dat blijkt uit een maandag in de bijlage Puntkomma gepubliceerde analyse van de manier waarop in kranten, opinie- en kerkbladen, blogs, kinderboeken, tv-programma’s en films over Luther en de Reformatie wordt gesproken.
De grote thema’s die de Nederlandse media naar voren halen, zijn vrijheid, persoonlijke overtuiging, tolerantie, diversiteit en vernieuwing. Dat zijn onderwerpen die in de hedendaagse cultuur hoog in het vaandel staan. Voor het thema waarheid is minder aandacht, terwijl dat een belangrijke rol in de Reformatie speelde.
Veel hedendaagse Lutherherdenkers tonen zich vooral opiniemakers. Ze pleiten voor nieuwe reformaties die betrekking hebben op allerlei kwesties in de huidige samenleving, zoals vluchtelingenhulp, vrouwen- en homorechten, oecumene en vrijheid van meningsuiting. In reformatorische kringen heeft de toespitsing vaak betrekking op accenten in de prediking.
In de landelijke kranten –los van RD en ND– is de oogst aan artikelen over de Reformatie vrij klein. De Volkskrant beperkte zich tot een (niet foutloos) schema van protestantse kerken én een artikel over Luther onder de kop ”Hartstochtelijk hatende hervormer”. Maar verder is er sprake van een voorzichtig-positief beeld. Zo kopte de NRC ”Calvijn was geen massamoordenaar” boven de recensie van een boek over Calvijns ”Institutie”.
De meeste kranten beperkten zich tot nieuwsberichten en recensies. Alleen Trouw bracht een 25-delige serie waarin de sporen van het protestantisme wereldwijd in beeld gebracht werden. Ook diverse opiniebladen besteedden aandacht aan de Reformatie.
Dinsdag –Hervormingsdag– wordt op tal van plaatsen in Nederland 500 jaar Reformatie herdacht, als dat in de afgelopen weken al niet gebeurd is. Op nationaal niveau gebeurt dat in de Utrechtse Domkerk, in het bijzijn van koning Willem-Alexander. Hij komt alleen: volgens de Rijksvoorlichtingsdienst zal koningin Máxima er niet bij zijn en oudste dochter (en medekerklid) Amalia evenmin. Op tv wordt dinsdagavond een documentaire uitgezonden die regisseur Peter Greenaway maakte: ”De erfenis van Luther”.
In Duitsland is 31 oktober voor één keer ook een nationale feestdag. De zestien Duitse deelstaten hebben daar „ja” tegen gezegd, als markering van een uniek moment. In Lutherstad Wittenberg, in de Slotkerk, wordt dinsdagmiddag de grote Reformatieherdenking gehouden, waarbij ook bondskanselier Angela Merkel aanwezig is. De bijeenkomst wordt live uitgezonden op tv.
Paus Franciscus neemt, althans naar alle waarschijnlijkheid, geen deel aan de jubileumactiviteiten. In zijn ogen gaat het om een feest van de protestantse kerken. Vorig jaar was Franciscus present bij een gezamenlijke herdenking in de Zweedse stad Lund.
