Donderdag. Op de Vliegbasis Gilze-Rijen treedt luitenant-admiraal Bauer (55) aan als hoogste baas van de krijgsmacht, na het pijnlijke vertrek van zijn voorganger, twee dagen voor zijn officiële afscheid. Generaal Tom Middendorp en minister Hennis stapten dinsdag op na een snoeihard rapport over een dodelijk mortierongeluk in Mali waarbij twee militairen omkwamen.

De ceremonie is in allerijl overgeplaatst. Van het chique Binnenhof naar een saaie helikopterhangar. Groots militair ceremonieel vertoon blijft achterwege, uit respect voor de nabestaanden. Militairen in de werkplaats voor Cougars staan opgesteld in werktenue, zelfs de muziekkapel speelt in camouflagepak. Sober. Ingetogen. Over de plechtigheid hangt een zwarte schaduw.

Niet uitvoerbaar

De hoogste baas van de krijgsmacht –ook in camouflagepak– treedt aan in een turbulente periode. „Het KNMI heeft voor vandaag storm voorspeld”, zo begint Bauer zijn toespraak. „Hoe symbolisch. Ook het weer heeft begrepen hoe erg het is gesteld bij defensie.”

Bauer heeft daarom een heldere boodschap voor de politiek. „Het is mijn verantwoordelijkheid nee te zeggen als een missie niet uitvoerbaar is.” Net zoals Middendorp meermalen nee heeft moeten verkopen. Volgens de nieuwe viersterrengeneraal is het belangrijk dat iedereen zich realiseert dat een beroep op de krijgsmacht niet oneindig is.

Het leger loopt op z’n tandvlees, verklaart de commandant. „Het kraakt en piept.” Vooral de aansluiting tussen gevechtstroepen en ondersteunende eenheden vraagt aandacht. Herstel van brede inzetbaarheid –ook voor het grote conflict– is dringend nodig.



Defensie ligt onder vuur vanuit de politiek, maar ook vanuit eigen gelederen. Militairen houden het voor gezien. Anderen klagen steen en been over gebrekkig materieel. Vijf commando’s dreigen een rechtszaak tegen de legerleiding te starten, na een dodelijk schietincident in Ossendrecht.



Moeilijke periode

„De krijgsmacht maakt een moeilijke periode door”, erkent Bauer. „We moeten het vertrouwen van politiek en samenleving herstellen. Maar ook het vertrouwen van onze mensen in de eigen organisatie.”



Hij benadrukt dat er al de nodige maatregelen zijn genomen. De topmilitair –getrouwd, drie kinderen– lijkt geknipt voor de klus, met 25 jaar operationele ervaring in het veld én 7 jaar bestuurlijke ervaring in het Haagse mijnenveld. De afgelopen tweeënhalve maand bezocht hij vijftien eenheden in het land. Vandaag brengt hij als eerste een bezoek aan het Korps Commandotroepen.

Defensie heeft na de OVV-kritiek op de missie in Mali alle uitzendingen laten controleren. Van de 22 zijn er 21 weer veilig verklaard. Alleen voor Mali geldt nog een operationele pauze. Bauer ziet overigens mogelijkheden om Mali voort te zetten. „Met restricties.”



Bauer deelt tijdens de plechtigheid nog even een compliment uit aan Hennis en Middendorp. „Ze hebben gevochten voor defensie. Hun vertrek is een

persoonlijk drama, dat mag niet voor niets zijn geweest.” Het opstappen heeft „diepe impact” op de hele krijgsmacht.



Minister Dijkhoff van Defensie –amper één dag in dienst– signaleert dat er andere tijden aanbreken. Defensie krijgt er voor het eerst weer geld bij. Bauer stelt dat er nog veel werk moet worden verzet. „Het herstel van de krijgsmacht kan mij niet snel genoeg gaan.” Hij waarschuwt zijn manschappen de komende tijd rekening te houden met beperkingen.

De militaire kapel Johan Willem Friso luistert de ceremonie op. Na het aanvaarden van het commando over de strijdkrachten klinkt het Wilhelmus door de hangar. Kippenvelmomentje. Vervolgens speelt de kapel ”Wilt heden nu treden voor God de Heere”. Toepasselijker bij het aantreden van een nieuwe generaal kan het niet.