Brexit gooit bij studenten roet in het eten
Een Nederlandse student hoeft zich alleen maar bij een Britse huisarts te laten registreren als hij in het Verenigd Koninkrijk gaat studeren. Voor studenten uit EU-landen gelden dezelfde regels als voor Britse studenten. Maar de brexit gooit roet in het eten van de reizende studenten.
Al eeuwenlang steken Nederlanders het Kanaal over om zich aan Britse universiteiten te laten scholen. Na de toetreding van het Verenigd Koninkrijk tot de Europese Unie in 1973 werd dat nog makkelijker. Studenten kunnen nu zonder visum naar Londen, Oxford of Edinburgh.
Maar door de komende brexit zijn al deze voordelen onzeker geworden. Dat komt boven op de studie-eisen. De academische eisen om toegelaten te worden zijn hoog. Vier Nederlandse studenten in het Verenigd Koninkrijk over hun ervaringen.
Elizabeth Marteijn (25) promoveert in de theologie aan de universiteit van Edinburgh. Eerder deed ze aan deze universiteit masteronderzoek naar Arabisch christendom. Ze kiest voor het studeren aan een buitenlandse universiteit „omdat het je horizon verbreedt.”
„Het christendom wordt door een Nigeriaan, een Zuid-Koreaan en een Nederlander op drie verschillende manieren beleefd. Mijn promotieonderzoek richt zich op de vraag naar de wederzijdse beïnvloeding van context en theologie in het Midden-Oosten.”
Tijdens het referendum bevond ze zich in het vliegtuig naar Jeruzalem, voor een taalcursus Arabisch. „De uitslag verbaasde mij niet. In Cambridge had ik al eens gemerkt dat Engelsen meer op zichzelf staan. Dit in tegenstelling tot de Schotten; die zijn meer verwelkomend. Dat Schotland tegen de brexit stemde, past precies in dat plaatje.”
Op Facebook reageerden studievrienden en docenten boos en teleurgesteld. „Zij zijn bang dat de brexit de samenwerking met andere Europese universiteiten gaat bemoeilijken.”
De universiteit doet er alles aan de EU-studenten op de hoogte te houden. „Ik ontving motiverende e-mails, waarin de universiteiten schreven dat ze voor ons klaarstaan”, aldus de Zeeuwse.
Deze zomer hoopt ze voor een jaar naar het Midden-Oosten te vertrekken. Dat brengt weer nieuwe onzekerheid. „Het is onbekend of ik daarna zomaar kan terugkeren. Ik verwacht geen problemen rond mijn promotie, maar ik vrees administratieve rompslomp. Momenteel kun je je bijvoorbeeld probleemloos laten registreren bij de huisarts. Ik vraag me af of dat na de brexit nog steeds gaat.
Of ik in het Verenigd Koninkrijk wil blijven? In Edinburgh kent men geen anti-Europese sentimenten en ik voel me hier op mijn plek. Maar het is wel de vraag of er straks nog evenveel beurzen beschikbaar zijn. Dat neemt niet weg dat de universiteit van Edinburgh zonder twijfel de beste plek is voor mijn onderzoek, dus ik laat me niet tegenhouden.”
Adriaan Dirven (20) is dit jaar begonnen aan een bachelor aan de London School of Economics (LSE). Hij studeert hier drie jaar politicologie, filosofie en economie. Na het gymnasium in Gouda besloot hij het avontuur te zoeken. „In Londen wonen is iets nieuws als je bent opgegroeid in Nieuwerbrug, een dorpje midden in het Groene Hart.” Daarnaast heeft de universiteit een goede reputatie.
Op de avond van het referendum was Dirven gewoon gaan slapen. De schok kwam de volgende ochtend. „Ik realiseerde me dat dit een kantelpunt in de geschiedenis is. Enerzijds vond ik het erg jammer, omdat ik voor de Europese Unie ben; samenwerking leidt altijd tot betere economische resultaten. Anderzijds daalde het pond en werd wonen in Londen ineens goedkoper. Op de korte termijn is het dus wel goed voor mijn portemonnee.”
Wel zal hij vanwege de brexit zijn plannen moeten aanpassen: „Als het Verenigd Koninkrijk ook de interne markt verlaat, wordt het lastiger hier een baan te vinden. Daarnaast zijn de startersalarissen niet veel beter dan in Nederland, terwijl het levensonderhoud hier wel tweemaal zo duur is.”
Dirven vreest dat de bureaucratie zal toenemen: „Dat is slecht voor de handel. Maar ook ik zit niet te wachten op extra papierwerk. Alles bij elkaar wordt het mogelijk veel minder aantrekkelijk om hier te blijven.”
Op korte termijn verandert er echter weinig. „De universiteit heeft beloofd de collegegelden niet te verhogen. Daarnaast verwacht ik dat de onderhandelingen tussen de Europese Unie en Groot-Brittannië lang zullen duren, zodat ik in de tussentijd rustig mijn studie af kan maken.”
In Londen voelt hij zich intussen als een vis in het water. „Zowel de universiteit als de mensen hier zijn erg internationaal en progressief; ik voel me hier nog steeds van harte welkom.”
Linde de Nie (23) volgt aan de London School of Economics (LSE) een master in de internationale politieke economie. „De hoogleraren van de LSE geven vorm aan het internationale debat.”
De dag na het referendum was ze druk met telefoontjes. „Ik was toen voorzitter van het Interstedelijk Studenten Overleg (ISO); dan vraag je je wel af wat de brexit gaat betekenen voor Nederlandse studenten die in het Verenigd Koninkrijk willen gaan studeren. Nadat de uitslag bekend werd, vroegen velen zich af of het collegegeld omhoog zou gaan. Van de universiteit van Londen kreeg ik echter gelijk een brief dat tot de brexit alles hetzelfde blijft.”
De uit Weesp afkomstige De Nie houdt verder weinig rekening met de brexit. „Aan het eind van het jaar ben ik hier klaar; ik hoop in Myanmar een nieuwe uitdaging te vinden.”
Ze is zich ervan bewust dat ze in een bubbel leeft. „Hier in hartje Londen is iedereen pro EU. Men verbaast zich erover dat ze de brexit niet hebben zien aankomen. Blijkbaar zijn hier twee gescheiden werelden: de metropool Londen en het platteland.”
Op haar universiteit is er de nodige aandacht voor de politieke ontwikkelingen. „Bij het vak economische diplomatie hebben we de onderhandelingen over de brexit nagespeeld. Het is ongelooflijk hoe ingewikkeld dat proces is: er zijn ontzettend veel belangen en het Verenigd Koninkrijk en de Europese Unie zijn enorm met elkaar vervlochten.”
De Nie hoopt dat Nederland uitdrukkelijker vóór Europa kiest. „De brexit laat zien hoeveel zekerheden de EU biedt; juist omdat we nu heel gemakkelijk kunnen reizen. De Britten leven nu in onzekerheid; bedrijven trekken weg en banen komen op de tocht te staan. Wij in Nederland zouden de positieve kanten van de EU moeten belichten.”
Winok Lapidaire (24) promoveert aan het University College Londen (UCL) in de neurowetenschappen. Daar onderzoekt ze de invloed van babyvoeding op de ontwikkeling van de hersenen van te vroeg geboren kinderen. Lapidaire koos voor het Verenigd Koninkrijk omdat „de afdeling neurowetenschappen van het UCL hoog aangeschreven staat.”
Voordien voltooide ze een dubbele master; eerst een jaar aan het UCL en vervolgens een jaar in Parijs. Het eindresultaat (cum laude) stimuleerde haar om verder te studeren. Haar plannen worden nu ruw doorkruist door de brexit. „Ik zag deze uitslag totaal niet aankomen. Op de dag van het referendum ben ik gaan slapen in de veronderstelling dat alles hetzelfde zou blijven. Nu vraag ik me af in wat voor bubbel van gelijkgestemden ik leef”, aldus de geschokte Brabantse.
„De kans dat ik in het Verenigd Koninkrijk blijf, is kleiner geworden”, aldus de onderzoeker. „Zelfs als ik hier legaal een baan zou vinden, wordt toch de onzekerheid groter. Waarschijnlijk valt een deel van de financiering voor onderzoek weg (universiteiten ontvangen veel gelden vanuit de Europese Unie, MB); dat maakt vervolgonderzoek lastig.”
In haar omgeving is iedereen fel tegen de brexit; eenmaal had ze een discussie met iemand die voor de brexit had gestemd. Dat gesprek viel tegen: „Het was niet zo verhelderend als ik had gehoopt. Ze had gewoon meegestemd met de mensen uit haar dorp en eigenlijk had ze er al spijt van.”
Lapidaire verwacht zich na de brexit meer buitenlander te gaan voelen. „Ik denk dat het papierwerk enorm gaat toenemen. Daarnaast denk ik minder kans te maken op een baan. Misschien mag ik na mijn studie hier helemaal niet meer blijven.”
Toch maakt ze zich niet echt ongerust over haar toekomst. „De mensen om mij heen willen mij helemaal niet weghebben.”
