Desondanks zorgde de aanslag, maandag, toch weer voor schrik en ontzetting. Omdat het nauwelijks voorstelbare toch gebeurde. Een vrachtwagen reed in op een menigte mensen die in het centrum van Berlijn een kerstmarkt bezochten. Zeker twaalf doden en bijna vijftig gewonden was dinsdagmorgen de trieste balans. Voor de nabestaanden en de getroffenen is dit ontzettend.

Weliswaar is nog niet 100 procent bewezen dat de aanslag inderdaad het werk is van moslimfundamentalisten, maar alle tekenen wijzen wel in die richting. In ieder geval maakt het feit dat onmiddellijk aan deze groep wordt gedacht wel duidelijk hoezeer het islamitisch extremisme het Westen inmiddels in zijn greep heeft.

De plaats waar de aanslag plaatsvond, is van betekenis. De kerstmarkt in Berlijn was bij de Gedächtnis­kirche, de geblakerde resten die herinneren aan de Tweede Wereldoorlog. Het monument moet de Duitsers en de wereld blijvend bepalen bij het alles­verwoestende kwaad van de oorlog. Dat zegt de aanslagplegers echter kennelijk niets. Sterker, ook al kan men bezwaren hebben tegen een kerstmarkt, het is veelzeggend dat deze aanslagplegers juist een markt ter gelegenheid van het christelijk feest van de vrede tot doelwit hebben gekozen.

Al eerder is opgemerkt dat er sprake is van een oorlogs­situatie. Maar dan wel een oorlog van bij­zondere aard. Er zijn geen duidelijk te lokaliseren fronten waar troepen elkaar onder vuur nemen. Nee, de vijand is overal en nergens. Dat maakt de situatie zo onzeker. De moorde­naars kunnen overal toeslaan.

Het is daarom een illusie om te denken dat de autoriteiten elke aanslag kunnen voorkomen. Daarvoor is de vijand te ongrijpbaar. Zeker is dat veiligheidsdiensten met regelmaat ingrijpen om terreuraanvallen te verijdelen, al weet niemand precies hoe vaak dit gebeurt. Maar 100 procent bescherming tegen deze fanatieke strijders, feitelijk sluipmoordenaars kan niet worden gegarandeerd. Waarbij natuurlijk de autoriteiten gehouden zijn om alles te doen wat in hun vermogen ligt.

De aanslag van maandag draagt er, begrijpelijkerwijs, toe bij dat de reserve jegens moslims in de samen­leving groeit. Daarbij dreigen goedwillende islamieten, die er zeker ook zijn, over één kam geschoren te worden met de extremisten. Dat is niet terecht. De terroristen vormen feitelijk een kleine groep. Maar die is wel actief.

Moslimimmigranten zijn er echter niet klaar mee door te zeggen dat ze zelf geen aanslagen zouden plegen. Dat zal zeker waar zijn. Maar ze moeten meer doen. De strijd tegen het terrorisme moet ook hun strijd zijn. Zij dienen hun geloofsgenoten niet alleen in woorden, maar ook metterdaad heel helder te maken dat ze faliekant tegen deze aanslagen zijn.